Elżbieta Mikiciuk OPs
Contemplare et contemplata aliis tradere, czyli duchowość dominikańska

Filary duchowości dominikańskiej to: życie wspólne, modlitwa, studium i głoszenie. Wstęp stanowi zwięzłe omówienie charakteru powołania Zakonu Kaznodziejskiego, które wyraża się w dewizie Contemplare et contemplata aliis tradere. Duchowość dominikańska wyrasta ze współczucia i pragnienia zbawienia każdego człowieka, stąd dążenie do poznania prawdy o Bogu i świecie oraz troska o odpowiedzialne głoszenie słowa.

Czytaj więcej...

Nic specjalnego. Mistrz Eckhart i człowiek, który nie ma czasu

 

Tekst przedstawia współczesne odczytanie Eckhartiańskiej wizji ludzkiego rozpoznania relacji z ostateczną rzeczywistością – w której nie liczy się „nic specjalnego” – żadne wyróżnione odcinki czasu, akty i doświadczenia religijne, lecz holistyczne przeżywanie pełni życia – dziejącego się zawsze teraz (czyli nic specjalnego).

Czytaj więcej...

Tomasz Gałuszka OP
Teologia zachwytu według św. Tomasza z Akwinu


Przedmiotem prezentowanego tekstu, będącego fragmentem monografii, jest zagadnienie uroku (powab) i zachwytu w twórczości św. Tomasz z Akwinu. Powab jest sposobem przyciągania obserwatora i zachętą do relacji. Zachwyt zaś jest spontaniczną odpowiedzią człowieka na doświadczenie piękna oraz ukierunkowaniem intelektu i woli ku przedmiotu. Akwinata w swojej późnej twórczości (po 1269 r.) wprowadził kategorię powabu i zachwytu jako wyjaśnienie z jednej strony działania Boga, który pociąga pięknem i z drugiej strony reakcji człowieka, który w wolności odpowiada na odkryte piękno.

Czytaj więcej...

Grzegorz Chrzanowski OP
Teologia mistyczna o. Joachima Badeniego


Celem artykułu jest rekonstrukcja teologii mistycznej o. Joachima Badeniego OP. Teologia mistyczna jest tu rozumiana jako interpretacja doświadczenia mistycznego. Cechą charakterystyczną kaznodziejstwa i pisarstwa Badeniego był styl intuicyjno-obrazowy. Dlatego metoda przyjęta w artykule polega na wydobywaniu z dzieł omawianego autora ważnych tematów lub obrazów, za pomocą których o. Badeni interpretował swoje doświadczenie, rozwijania ich znaczenia i przedstawienia na tle współczesnych analiz doświadczenia religijnego i mistyki w ramach filozofii religii. Pojęcia te to przede wszystkim „urok Boga” i „wiara jako wyjście”. Dodatkowo omówione zostanie zestawienie chrześcijańskiego i buddyjskiego doświadczenia religijnego oraz znaczenie humoru w duchowości dominikanina.

Czytaj więcej...

Hieronim Kaczmarek OP
Troska świeckich o Kościół. Inspiracje i pouczenia św. Katarzyny ze Sieny


Święta Katarzyna ze Sieny (Caterina Benincasa) jest jedyną świecką osobą, której nadano tytuł doktora Kościoła. Żyła w XIV wieku – był to czas dominacji katolicyzmu w Europie oraz silnych związków między Kościołem rzymskokatolickim i państwami. Zarazem był to czas niewoli awiniońskiej, wielkiej schizmy zachodniej i epidemii dżumy, zwanej czarną śmiercią. W niniejszym artykule przedstawiono życie Katarzyny ze szczególnym uwzględnieniem jej troski o dobro Kościoła. Swoją do niego miłość wyraziła przede wszystkim poprzez modlitwę, działalność charytatywną oraz zabieganie o pojednanie zwaśnionych rodów i miast. Motywację i energię do działania czerpała z głębokiej wiary w Jezusa Chrystusa. Jej duchowość cechowało umiłowanie prawdy i wolności. Katarzyna zgromadziła wokół siebie grono przyjaciół, którzy po jej śmierci kontynuowali ich wcześniejszą działalność. Teksty dominikańskiej tercjarki zawierają treści dotyczące Kościoła, ale nie można ich traktować jako źródła zmian instytucjonalnych w Kościele. Życie Katarzyny jest cennym przykładem zaangażowania świeckich w odnowę Kościoła. Nie jest to gotowa recepta, ale może być wartościową inspiracją do rozwiązywania współczesnych problemów.

Czytaj więcej...

Michał Mrozek OP
Wzajemne warunkowanie cnót intelektualnych i moralnych w Summie teologii św. Tomasza z Akwinu (Ia-IIae, q. 58, a. 4-5)
 

Celem artykułu jest przedstawienie wzajemnych relacji między cnotami intelektualnymi i moralnymi w ujęciu św. Tomasza z Akwinu. Do cnót intelektualnych Akwinata zalicza za Arystotelesem mądrość, pojmowanie (łac. intellectus), wiedzę, a ponadto w wymiarze praktycznym roztropność i sztukę (gr. techne), natomiast do cnót moralnych sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie. W Summie Teologii Akwinata zastanawia się nad ścisłym rodzajem zależności jednych cnót względem drugich (Ia-IIae, q. 58, a. 4-5). Najpierw św. Tomasz opisuje ścisłą zależność cnót moralnych od roztropności i cnoty pojmowania (q. 58, a. 4). Cnoty moralne mogą natomiast funkcjonować niezależnie od pozostałych cnót intelektualnych. W kolejnym artykule (q. 58, a. 5) Akwinata wykazuje dlaczego cnota roztropności zależy od cnót moralnych. Roztropność potrzebuje do właściwego działania nie tylko wiedzy, ale także cnót moralnych, ponieważ stoją one na straży zasad szczegółowych dotyczących konkretnego działania. Brak panowania nad emocjami może zaburzać procesy poznawcze w konkretnej sytuacji. Pozostałe cnoty intelektualne są niezależne od cnót moralnych. Analizy Tomasza pokazują niezależność wiedzy czy technologii i moralności, a jednocześnie dwustronną zależność roztropności i cnót moralnych. Kluczowym elementem zachowania roztropności tak na poziomie indywidualnym jak społecznym jest moralna dojrzałość. Rozwiązania wypracowane przez ekspertów w domenie poszczególnych dziedzin wiedzy czy naukowych procedur nie są wystarczające do całościowej oceny tego, co roztropne.

Czytaj więcej...

Piotr Frey OP
Jedyny uczony z przydomkiem „Wielki”. Albert Wielki a relacje między wiarą i nauką


Tematem artykułu jest myśl Alberta Wielkiego, jednej z najważniejszych postaci historii filozofii w kwestii relacji między wiarą a rozumem. Pierwsza część pracy poświęcona została jego biografii i pośmiertnej legendzie o jego wielkości. W drugiej części przedstawiono filozoficzne wysiłki Alberta, mające na celu umożliwienie swobodnego rozwoju nauk świeckich, mianowicie, przyswojenie Arystotelesa z jego arabskimi i żydowskimi komentatorami na Zachodzie oraz wprowadzenie rozróżnienia między dziedziną filozofii a teologii. Trzecia część odnosi się do praktyki naukowej Alberta: rozumienia nauki, metody, motywacji oraz przykładów jego praktyk naukowych. Na zakończenie spróbuję pokazać, czego dzisiaj może nas nauczyć postawa Alberta Wielkiego.

Czytaj więcej...

Paweł Horodecki
Próba szkicu ,,filozofii przypadku” Michała Hellera

W niniejszym omówieniu prezentujemy wybrane wątki Filozofii przypadku Michała Hellera. Szczególnie interesują nas ewolucja historyczna pojęcia przypadku oraz perspektywa fizyczna, w której przypadek – jakkolwiek byśmy go nie rozumieli – jest częścią struktury praw rządzących Naturą.

Czytaj więcej...

Bibliografia prac profesora Michała Hellera (wybór)

opracowała Maria Urbańska-Bożek

Czytaj więcej...

Jerzy Prokopiuk
Słabość i moc myślenia (część 2)

Czytaj więcej...

Walentina Dianova
Kwestia polska w ujęciu intelektualistów rosyjskich XIX i początku XX wieku

Czytaj więcej...

Michał Wróblewski
Zwięzła podróż do źródeł „gruntu”

recenzja: Bernard McGinn, Mistyczna myśl Mistrza Eckharta: człowieka, przed którym Bóg niczego nie skrył, tłum. Sebastian Szymański, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009

Czytaj więcej...

Maria Urbańska-Bożek
„Na prawo most, na lewo most, a dołem Wisła płynie…”, czyli o życiu „nad płaską kałużą”

recenzja: Jacek Breczko, W poszukiwaniu lewego brzegu (szkice z filozofii polskiej XX wieku)

Czytaj więcej...

Małgorzata Obrycka
III Sympozjum Metodologiczno-Problemowe pod tytułem Badania naukowe w epoce postprawdy

Czytaj więcej...