nr 3 - opis 7 - Irena Szumilewicz-Lachman

Irena Szumilewicz-Lachman – postać i myśl

Ewa Szumilewicz ID

Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa

numer: 2, rok: 2018

Irena Szumilewicz-Lachman – figure and thought

Abstract

Irena Szumilewicz dealt with the philosophy of science, philosophy of nature, methodology of natural science and history of science. She investigated conventionalism, mainly on the basis of the achievements of Henri Poncarẻ. Her comments and analysis on the nature of time, and more broadly the philosophy of cosmology were original and innovative. They contained in her work on the direction of the passage of time. They strongly emphasized the role of the category of beauty and truth as well as good sense on the Socratic method, while clarifying word category.
Particular emphasis on the researcher placed an issue of moral responsibility of a scientist. In her private life the category of beauty was close to the philosopher.

Key words: Irena Szumilewicz-Lachman, beauty, truth, simplicity, Poncar?, the arrow of time, cosmology

Irena Szumilewicz-Lachman – postać i myśl

Abstrakt

Irena Szumilewicz zajmowała się filozofią nauki, filozofią przyrody, metodologią nauk przyrodniczych i historią nauki. Badała konwencjonalizm, głównie w oparciu o dokonania Henri Poncarẻ’ego. Jej komentarze i analizy dotyczące natury czasu, a szerzej filozofii kosmologii były oryginalne i nowatorskie. Znajdują się one w jej pracy „O kierunku upływu czasu”. Mocno podkreślała rolę kategorii piękna i prawdy oraz zdrowego rozsądku w metodzie sokratejskiej, doprecyzowujące owe kategorię.
Szczególny nacisk w badaniach kładła na problem odpowiedzialności moralnej naukowca. W życiu prywatnym bliska jej była kategoria piękna.

Słowa kluczowe: Irena Szumilewicz-Lachman, piękno, prawda, prostota, Poncar?, strzakła czasu, kosmologia

Bibliogafia

Brown, E., Nikolaenko, A., Funfschilling, D., Ahlers, G., Heat transport in turbulent Rayleigh-Bénard convection: Effect of finite top- and bottom-plate conductivities, “Journal of Fluid Mechanics” 2005, Vol. 523, Cambridge University Press, pp 251–260.

Einstein, A., Pisma filozoficzne, tłum. K. Napiórkowski, IFiS PAN, Warszawa 1999.

Einstein, A., Philosopher-Scientist, Evaston 1949.

Gödel, K., Static Interpretation of Space-Time, in: The concept of Space and Time, “Boston Studies in Philosophy of Science” 1976, Vol. 22, pp. 455–457.

Heller., M., Początek jest wszędzie, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.

Kopernik, M., O obrotach ciał niebieskich, Wydawnictwo Jirafa Roja, Warszawa 2009.

Krajewski, W., Irena Szumilewicz-Lachman (1912–2002), w: Nauka. Świat. Człowiek. Księga poświęcona pamięci Ireny Szumilewicz-Lachman, red. W. Krajewski, Polskie Towarzystwo Filozoficzne Oddział Gdański, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2005, s. 15–18.

Lachman, I., Joseph Rotblat: The moral responsibility of a scientist, “Dialogue and Universalism” 1998, No. 9.

Platon, Timajos, [w:] Platon, Dialogi, t. 2, tłum., wstępy i objaśnienia W. Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 1999.

Poincarẻ, H., Nauka i metoda, wyd. J. Mortowicza, Warszawa 1911.

Reguera, J., Rubi, J. M., Vilar J. M. G., The Mesoscopic Dynamics of Thermodynamic Systems, “The Journal of Physical Chemistry B” 2005, 109 (46), pp 21502–21515.

Rosa, V. M., Letelier, P. S., Stability of Closed Timelike Curves in the Gödel Universe, “General Relativity and Gravitation”, [https://arxiv.org/pdf/gr-qc/0703100.pdf], [dostęp: 22.07.2021].

Steinhardt, P. J., Turok, N., A Cyclic Model of the Universe, “Science”, Vol. 296, No. 5572, 24 May 2002, pp 1436–1439.

Steinhardt, P. J., Turok, N., Nieskończony Wszechświat – Poza teorię wielkiego wybuchu, tłum. T. Krzysztoń, Prószyński i S-ka, Warszawa 2009.

Szumilewicz, I., O kierunku upływu czasu, PWN, Warszawa 1964.

Szumilewicz, I., Poincaré, seria: „Myśli i Ludzie, Filozofia”, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978.

Szumilewicz, I., Prostota a prawda, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne”, R. 7, Gdańsk 1965. Szumilewicz, I., The search for truth, harmony and beauty and the moral responsibility of a scientist, in: The Re-evaluation of existing values and the rerach for absolute values, Seventh International Conference on the Unity of the Science, Boston 1978.

Szumilewicz B., Szumilewicz, E., Bibliografia prac Ireny Szumilewicz-Lachman, w: Nauka Świat Człowiek. Księga poświęcona pamięci Ireny Szumilewicz-Lachman, red. W. Krajewski, Polskie Towarzystwo Filozoficzne Oddział Gdański, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2005, s. 23–25.

Szumilewicz-Lachman, I., Czy nauka straciła swoją niewinność, „Pisma Filozoficzne”, t. 75 (Między Przyrodoznawstwem, Matematyką a Humanistyką), Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, Poznań 2000, s. 227–232.

Szumilewicz-Lachman, I., Prostota – postulat wyboru czy metoda badania naukowego, w: Rozprawy i szkice z filozofii i metodologii nauk, red. J. Such J, E. Pakszys, I. Czerwonogóra, PWN, Warszawa 1992.

Szumilewicz-Lachman, I., Zygmunt Zawirski: His Life and Work. With selected Writings on Time, Logic and The Mehodology of Science, translations by F. Lachman, ed. by R. Cohen, Boston University with the assistance of Bettina Berger, Kluwer Academic Publisher, Dordrecht/ Boston/ London 1994.

Szydłowski, M., Herec, M., Tambor, M. P., Samoorganizujacy się Wszechswiat w różnych skalach – miejsce, gdzie nauka spotyka się z filozofią, [w:] Transfer idei. Od ewolucji w biologii do ewolucji w astronomii i kosmologii, red. E. Roslal, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011, [http://www.kul.pl/files/57/transfer_idei/szydlowski.pdf, [dostęp: 22.07.2021].

Tatarkiewicz, W., Historia filozofii, t. 1, PWN, Warszawa 2005.