Porąbana rozprawa z Dostojewskim

Michał Wróblewski ID
Uniwersytet Gdański

[recenzja: Cezarego Wodzińskiego, Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2018]

numer: 1, rok: 2020

 pdf

 

The ‘Hewn’ Encounter with Dostoevsky

review: Cezarego Wodzińskiego, Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2018, ss. 108.

Porąbana rozprawa z Dostojewskim

recenzja: Cezarego Wodzińskiego, Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2018, ss. 108.

Artykuły z numeru jesień 2020 [nr 1(6)/2020]

Maria Urbańska-Bożek, Zbigniew Kaźmierczyk

Profetyczne przesłanki odrodzenia religijnego w Rosji (zamiast wstępu)

Maria Urbańska-Bożek, Zbigniew Kaźmierczyk

Profetyczne przesłanki odrodzenia religijnego w Rosji (zamiast wstępu)


Autorzy zarysowują przyczyny oraz kontekst polityczny, społeczny i światopoglądowy w jakim doszło do rozwoju renesansu religijnego w Rosji.

Czytaj więcej...

Vitaliy Kashchuk

Ukraińskie korzenie rosyjskiego odrodzenia religijnego przełomu XIX i XX wieku

Vitaliy Kashchuk

Ukraińskie korzenie rosyjskiego odrodzenia religijnego przełomu XIX i XX wieku?


Po przyłączeniu terenów Rusi Zachodniej do Moskowii, obszar przyszłego Imperium carskiego został poddany kulturowemu wpływowi, który przyśpieszył jego przemianę i rozwój w kierunku europejskim, a pod koniec XIX i na początku XX stulecia przyczynił się do odrodzenia religijnego Rosji w jego wymiarze intelektualnym, w postaci filozofii religijnej. Osobami, które wywarły znaczący wpływ na dwóch głównych „patronów duchowych” renesansu religijnego byli Gogol i Jurkewycz. Tematy i idee obu, w oparciu o chrześcijański wymiar postrzegania rzeczywistości, miały decydujące oddziaływanie na twórczość Dostojewskiego i Sołowjowa, których dorobek był punktem odniesienia dla późniejszych przedstawicieli Srebrnego Wieku religijnej myśli rosyjskiej.

Czytaj więcej...

Janusz Dobieszewski

Włodzimierz Sołowjow jako sprawca filozofii rosyjskiej

Janusz Dobieszewski
Włodzimierz Sołowjow jako sprawca filozofii rosyjskiej

Artykuł jest próbą porządkującej refleksji nad dziejami filozofii rosyjskiej, a zwłaszcza szczególnego w niej miejsca Włodzimierza Sołowjowa. Rola Sołowjowa zostaje określona jako bycie sprawcą, jako sprawienie filozofii rosyjskiej. Zostaje ona zestawiona z miejscem Piotra Czaadajewa w dziejach filozofii rosyjskiej, którą określono jako mit założycielski. Bycie sprawcą to stworzenie mocnego i głębokiego gruntu filozofii rosyjskiej oraz, następnie, wytyczenie jej szlaków dalszego rozwoju, chętnie podejmowanych przez rosyjskich filozofów XX wieku.

Czytaj więcej...

Lilianna Kiejzik

Sofiologia o. Pawła Florenskiego i o. Sergiusza Bułgakowa - odniesienia o. Gieorgija Fłorowskiego w korespondencji z bratem Antonem (nowe fakty)

Lilianna Kiejzik
Sofiologia o. Pawła Florenskiego i o. Sergiusza Bułgakowa - odniesienia o. Gieorgija Fłorowskiego w korespondencji z bratem Antonem (nowe fakty)

W artykule przedstawiono powstanie i rozwój sofiologii od Włodzimierza Sołowjowa przez o. Pawła Florenskiego do Sergiusza Bułgakowa oraz krytykę ich koncepcji przez o. Gieorgija Fłorowskiego. Wykorzystano niepublikowane listy z archiwum Słowiańskiej Biblioteki w Pradze G. Fłorowskiego do brata Antona Fłorowskiego – profesora Uniwersytetu im. Karola.

Czytaj więcej...

Henryk Paprocki

Marian Zdziechowski i rosyjski renesans religijny

Henryk Paprocki
Marian Zdziechowski i rosyjski renesans religijny

Artykuł omawia poglądy polskiego myśliciela Mariana Zdziechowskiego na filozofię rosyjską i rosyjski renesans XIX i XX wieku, na tle panujących ówcześnie nastrojów społeczeństwa polskiego. Zdziechowski był inicjatorem pierwszych spotkań prawosławno-katolicko-protestanckich we Francji. Przyjaźnił się z wieloma Rosjanami, m.in. korespondował przez trzynaście lat z Lwem Tołstojem. Występował gwałtownie przeciwko rewolucji i okrucieństwu, w tym także do zwierząt, głosząc chrześcijańską wizję świata połączoną z pesymizmem. Szczególny temu wyraz dał w swojej ostatniej pracy, zatytułowanej „W obliczu końca” i opublikowanej w Wilnie w 1937 roku, na rok przed śmiercią, gdy coraz bardziej stawała się oczywistą nowa wojna i związane z nią okrucieństwa.

Czytaj więcej...

Bogusław Żyłko

Michaił Bachtin wobec duchowości religijnej

Bogusław Żyłko
Michaił Bachtin wobec duchowości religijnej

Artykuł ukazuje znaczenie religii w życiu Michaiła Bachtina i w jego twórczości naukowo-filozoficznej. Rzuca światło na kontekst historyczny i społeczno-polityczny działalności Bachtina i jego kółka. Podkreśla rolę idei religijnych w tekstach filozoficznych i teoretycznoliterackich Bachtina.

Czytaj więcej...

Józef Majewski

Nadzieja paschalna wspomnienie o profesorze Wacławie Hryniewiczu OMI

Józef Majewski
Nadzieja paschalna wspomnienie o profesorze Wacławie Hryniewiczu OMI

W tekście autor prezentuje myśl naukową profesora Wacława Hryniewicza – teologa, ekumenisty, eksperta w dziedzinie teologii prawosławnej. W sposób szczególny autor omawia kwestie związaną z kontrowersjami na temat głoszonej przez Hryniewicza „nadziei zbawienia dla wszystkich”.

Czytaj więcej...

Bibliografia prac profesora Wacława Hryniewicza OMI (wybór)

Maria Urbańska-Bożek

Bibliografia prac profesora Wacława Hryniewicza OMI (wybór)

opracowała Maria Urbańska-Bożek

Czytaj więcej...

Adam Synowiecki

Refleksje na temat setnej rocznicy śmierci Marksa

Adam Synowiecki
Refleksje na temat setnej rocznicy śmierci Marksa

Setna rocznica śmierci Karola Marksa jest dla autora artykułu przyczynkiem refleksji nad zagadnieniem śmierci i cierpienia, o których Marks wypowiada się nieoficjalnie, np. w osobistej korespondencji z Fryderykiem Engelsem. Marks twierdził, że istotą filozofii jest duch, filozofia mówi o sprawach religijnych i filozoficznych w inny sposób niż czyni się to na co dzień, odnosząc się do transcendencji. W XIX wieku cierpienie stanowiło przede wszystkim problem społeczny i jako taki, jak twierdził Marks, nie mógł być on rozwiązany przez indywidualistyczne filozofie. Artykuł nie tylko definiuje i klasyfikuje pojęcie cierpienia, ale również ukazuje kolejne etapy myślenia o cierpieniu z perspektywy poglądów takich filozofów jak Boecjusz, Voltaire, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Artur Schopenhauer i Karol Marks.

Czytaj więcej...

Zbyszek Dymarski

Józef Tischner wobec marksizmu wstępne rozpoznania

Zbyszek Dymarski
Józef Tischner wobec marksizmu wstępne rozpoznania

Dla filozofii Józefa Tischnera, który był zwolennikiem fenomenologii i filozofii dialogu, marksizm był ważnym punktem odniesienia, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym. Aspekt teoretyczny przejawia się w proklamowaniu szlachetnych idei, które miały wyzwolić człowieka z niewoli wyzysku i kłamstwa. A praktyczny, w polskim doświadczeniu Tischnera: był uczestnikiem i obserwatorem prób urzeczywistniania tych idei. Większość wniosków z obserwacji Tischnera, a także z lektur twórców i zwolenników marksizmu można znaleźć w jego książce „Polski kształt dialogu”. Kryterium, według którego filozof próbował analizować marksizm, jest „sprawa człowieka”. Polski mysliciel chciał wiedzieć, na ile marksizm, głoszący szlachetne idee, stwarza dobre warunki i inspiruje człowieka do tego, by mógł i chciał być sobą. Obszary, w których Tischner opisuje człowieka w świetle teorii i praktyki marksistowskiej, to: sposób rozumienia prawdy, pojęcie człowieka, natura pracy, etyka życia i miejsce chrześcijaństwa w życiu człowieka.

Czytaj więcej...

Michał Wróblewski

Porąbana rozprawa z Dostojewskim

[recenzja: Cezarego Wodzińskiego, Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą.]

Michał Wróblewski
Porąbana rozprawa z Dostojewskim

recenzja: Cezarego Wodzińskiego, Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą.

Czytaj więcej...

Grzegorz Ojcewicz

Uporczywe mity wszystkich literatur nie łączcie się!

[recenzja: Adam Mickiewicz i Rosjanie, pod red. M. Dąbrowskiej, P. Głuszkowskiego, Z. Kaźmierczyka.]

Grzegorz Ojcewicz
Uporczywe mity wszystkich literatur nie łączcie się!

recenzja: Adam Mickiewicz i Rosjanie, pod red. M. Dąbrowskiej, P. Głuszkowskiego, Z. Kaźmierczyka.

Czytaj więcej...

Emil Antipow

Chaos pierwszego poziomu

[recenzja: Chaos pierwszego poziomu (reż. Mateusz Pakuła), premiera z początkiem stycznia w krakowskim Teatrze Starym, reklamowana jest jako „spektakl naukowy”.]

Emil Antipow
Chaos pierwszego poziomu

recenzja: Chaos pierwszego poziomu (reż. Mateusz Pakuła), premiera z początkiem stycznia w krakowskim Teatrze Starym, reklamowana jest jako „spektakl naukowy”.

Czytaj więcej...