Przestrzeń centralna miasta w ujęciu socjologicznym – analiza teoretyczna i empiryczne

Jarosław Załęcki ID
Uniwersytet Gdański, Instytut Socjologii

 

numer: 13, rok: 2023

https://doi.org/10.26881/kg.2023.2.02

 

 

A Downtown Area in Sociological Perspective – Theoretical Analysis and Empirical Exemplifications (as Illustrated by Gdańsk)

Abstract

The purpose of this paper is to analyse the social phenomena and processes which occur in a city’s downtown area, and present the psychological mechanisms of perception and valorisation of sites and objects located in the city centre. In the process of perception and valorisation, the residents ascribe certain functions, senses, and meanings to individual sections of space. The central space carries a message abundant in signs, codes, and ciphers which are decoded, classified, ordered, and assessed by the residents.
In part one of the paper, the Author refers to theoretical analyses and ponderings on the downtown area, in part two he focuses on analysing the findings of empirical studies conducted in Gdańsk.

Key words: City centre, perception of space, revitalisation, public space

---

Przestrzeń centralna miasta w ujęciu socjologicznym – analiza teoretyczna i empiryczne Egzemplifikacje (na przykładzie Gdańska)

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest analiza zjawisk i procesów społecznych zachodzących w przestrzeni centrum miasta oraz ukazanie psychologicznych mechanizmów percepcji i waloryzacji miejsc i obiektów zlokalizowanych w centrum miasta. W procesie percepcji i waloryzacji mieszkańcy przypisują poszczególnym fragmentom przestrzeni funkcje, sens i znaczenia. Przestrzeń centralna jest komunikatem, zawierającym liczne znaki, kody i szyfry, które są przez mieszkańców odczytywane, klasyfikowane, porządkowane i oceniane.
W pierwszej części artykułu Autor przywołuje teoretyczne analizy i rozważania odnoszące się do centrum miasta, w drugiej skupia uwagę na analizie wyników badań empirycznych uzyskanych na terenie Gdańska.

Słowa kluczowe: centrum miasta, percepcja przestrzeni, rewitalizacja, funkcje centrum miasta

---

Bibliogafia

Bartoszek A., Gruszczyński L. A., Szczepański M. S., Miasto i mieszkanie w społecznej świadomości, wyd. Śląsk, Katowice 1997.

Castells M., Kwestia miejska, tłum. B. Jałowiecki, J. Piątkowski, PWN, Warszawa 1989.

Przestrzeń publiczna a przemiany miasta, Scholar, Warszawa 2013.

Eco U., Pejzaż semiotyczny, tłum. A. Weinsberg, PIW, Warszawa 1972.

Eco U., Funkcja i znak; semiologia architektury, w: Nieobecna struktura, tłum.

A. Weinsberg, P. Bravo, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.

Glińska E., Socjologiczna i marketingowa koncepcja tożsamości miasta, w: Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006.

Jałowiecki B., Szczepański M.S., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa 2006.

Jałowiecki B., Przestrzeń znacząca, w: Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne, red. J. Wodz, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1989.

Jałowiecki. B., Człowiek i przestrzeń, w: Socjologia. Problemy podstawowe, red. Z. Krawczyk, W. Morawski, PWN, Warszawa 1991.

Kopczyński K., Edukacyjne walory krajobrazu kulturowego, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 2009, t. XXV, s. 53–62.

Majer A., Socjologia i przestrzeń miejska, PWN, Warszawa 2010.

Libura H., Percepcja przestrzeni miejskiej, Warszawa 1990.

Lynch K., Obraz miasta, tłum. T. Jeleński, Krakow 2011.

MacIver R. M., Society, New York 1937.

Michałowski L., Gdańsk. W stronę miasta kultury, w: Gdańsk. Zmieniające się oblicze miasta,

red. C. Obracht-Prondzyński, T. Gleinert, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2023.

Szczepański M. S., Wartości ekologiczne przestrzeni i miejsc. Wyniki badań empirycznych,

[w:] Przestrzeń wielkiego miasta w perspektywie badań nad planowaniem i żywiołowością, red. K. Wodz, wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1991.

Pencakowska W.,Węcławowicz-Bilska E., Postać i stan zachowania zabytkowych zespołów urbanistycznych we współczesnych dużych miastach i aglomeracjach miejskich. „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, 1986, t. 20, s. 45–53

Rapoport A., Human Aspects of Urban Form. Towards a Man – Environment Approach to Urban Form and Design, Oxford 1977.

Siewerts Th., Das Stadt als Erlebnisgegenstand, w: Die Stadt in der Bundesrepublik, red. W. Pehut, Stuttgart 1974.

Wallis A., Miasto i przestrzeń, PWN, Warszawa 1977.

Wallis A., Informacja i gwar: o miejskim centrum, PIW, Warszawa 1979.

Wiśniewska W., Krajobraz miejski. Odnowa i kreacja w procesie odnowy, Wydawnictwo Politechniki Łodzkiej, Łodź 2012.

Załęcki J., Przestrzeń społeczna Gdańska w świadomości jego mieszkańców, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.

Załęcki J., Gdańsk w oglądzie socjologicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2020.

Znaniecki F., Miasto w świadomości jego obywateli, Wydawnictwo Polskiego Instytutu Socjologicznego, Poznań 1931.

---