Muzyka a protestantyzm

Grzegorz Dymon

Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku

 

numer: 1, rok: 2017

https://doi.org/

 

 

Music and Protestantism

Abstract

Various religious locations have directly influenced the expansion of musical inspiration. Mainly due to the worldview perceived through the prism of faith and the teaching of the Church.
The composers from Gdansk, so unpopular but incredibly valuable in terms of having created the history of over a thousand-year-old city, have taken advantage of everyday life and have transferred their vision of the spiritual sphere of a human being’s lives to the art they have been creating. Music, the most beautiful of the arts, has been closely related to this spiritual sphere and has been thus perceived as a gift from God and thus should render the glory of God. The Reformation of the Church has resulted in divergent directions of artistic visions and has thus directly influenced the variety of created compositions. Thus Martin Luther's recommendations have given the opportunity for the dynamic musical development as well as have greatly accelerated it, and so thanks to the rivalry of musicians and the support of the city counsellors, music has thrived significantly.
The increasing influence of the modernism, of the Western culture, the intensification of the instrumentalism and the multi-faceted nature of works have consolidated the local musical trends and have thus enabled a certain unification of the art as far as both the secular and religious aspects are concerned.
Certainly, if it hadn’t been for the Reformation, the music would not have achieved such perfection.

 

Key words: Protestant music, Protestant churches in Gdansk, Reformation, Protestant chant, Gregorian chant, Martin Luter, Pomeranian region, protestant musical development, carillon

---

Muzyka a Protestantyzm

Abstrakt

Różnorodne wyznaniowo lokalizacje bezpośrednio wpływają na ekspansje muzycznych inspiracji, głównie za sprawą światopoglądu postrzeganego przez pryzmat wiary i nauki Kościoła.
Kompozytorzy z Gdańska, tak mało popularni aczkolwiek wartościowi w aspekcie kreowania historii ponad tysiącletniego miasta, czerpali garściami z codzienności i przenosili swoje wyobrażenie o duchowej sferze człowieka do kreowanej przez siebie sztuki. Muzyka była ściśle związana ze sferą duchową, a tym samym postrzegana była jako dar od Boga i dlatego powinna oddawać Bogu cześć. Reformacja Kościoła poskutkowała rozbieżnymi ukierunkowaniami artystycznych wizji, a przez to bezpośrednio wpłynęła na różnorodność powstających dzieł. Tym samym zalecenia Marcina Lutra znacząco przyśpieszyły i dały możliwość do dynamicznego rozwoju muzycznego, a dzięki rywalizacji muzyków i przychylności rajców, znacząco się rozwijała.
Postepujący modernizm, wpływ kultury zachodniej, intensyfikacja instrumentalistyki i wielopłaszczyznowość dzieł skonsolidowała lokalne nurty muzyczne, a tym samym umożliwiła pewne ujednolicenie sztuki w aspekcie zarówno świeckim, jak i religijnym.
Z pewnością, gdyby nie reformacja, muzyka nie osiągnęłaby tak wysokiej perfekcji.

 

Słowa kluczowe: muzyka protestancka, kościoły ewangelickie w Gdańsku, reformacja, chorał protestancki, chorał gregoriański, Marcin Luter, Pomorze, rozwój muzyki protestanckiej, carillon

---

Bibliografia

Adamska-Osada, A. Teologiczna myśl o muzyce, „Perspektiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2006, nr 1 (08). ,uzyka a protestantyzmnosiła negtywnej płaszczyzny do samej liturgiiu posiada zrozumiałą warstwę tekstu i nie będzie wnosiła neg

Banaszak, M., Historia Kościoła Katolickiego,  t. 3, Akademia Teologii Katolickiej Warszawa 1989.

Bömelburg, H. J., Gdańsk miastem wielokulturowym?, w: Tożsamość miejsca i ludzi. Gdańszczanie i ich miasto w perspektywie historyczno-socjologicznej, red. M. Dymnicka, Z. Opacki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Fifield, Ch., The German Symphony between Beethoven and Brahms: The Fall and Rise of a Genre, Routledge, Oxford 2015.

Cynarski, C., Zygmunt August, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2004.

Gudel, J. Uposażenie członków kapeli kościoła Mariackiego w Gdańsku w pierwszej połowie XVII wieku. Muzyka w Gdańsku wczoraj i dziś, w: Kultura muzyczna północnych ziem Polski, Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki, Gdańsk 1988.

Heinemann, M., Siewert, Kniewel, Klügling. Zu Danziger Choralbüchern des frühen 19. Jahrhunderts, Organy i muzyka organowa, „Prace Specjalne” 1997, nr 54.

Januszajtis, A., Muzyka gdańskich dzwonów, „Kultura muzyczna północnych ziem Polski”, nr 3, red. J. Krassowski, Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki, Gdańsk 1988.

Justyńska, I., Justyński, J., Historia myśli socjologiczno-ekonomicznej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012.

Kaczor, D., Johann EphraimEggert: Choral-Liederzudem Glockenspiel der Altstädtschen Ober-Pfarr-Kirche zu St. Catharinen ausgesetzt mit Variationes Danzig 1784, „Carillon i carilloniści kościoła św. Katarzyny w Gdańsku w latach 1738–1803”, edycja, wstęp i komentarze D. Popinigis, D. Kaczor, Gdańsk 2006.

Karpowicz-Zbińkowska, A. Chorał – tchnienie wieczności, „Christianitas”  2007, nr 36.

Karpowicz-Zbińkowska, A., Krótki kurs historii muzyki (28): Palestrina i szkoła rzymska, „Christianitas”: http://christianitas.org/news/kurs-historii-muzyki-28-palestrina-i-szkola-rzymska/.

Karpowicz-Zbińkowska, A. Luterański chorał w katolickiej liturgii, „Christianitas” 2007 nr 31/32.

Kessler, F., Die Orgelbewegungzwischen den beiden Weltkriegen und ihre auswirkung in Danzig, [w:] „Prace Specjalne” 1994 nr 54.

Małłek, J., Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI–XX w.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.

Melanchton, F., Wyznanie augsburskie. Tezy ks. Marcina Lutra, Augustana, Bielsko-Biała 1999.

Perucki, R., Kościoły, parafie ewangelickie, kantorzy i ich dzieła oraz organmistrzowie związani z kościołem protestanckim do 1945 roku, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 2012, vol. VI.

Popinigis, D. Szlagowska, D., Musicalia Gedanenses: rękopisy muzyczne z XVI i XVII w. w zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki, Gdańsk 1990.

Popinigis, D., Woźniak, J., Długońska, B., Szlagowska, D., Music Collections from Gdańsk, Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki, Gdańsk 2007, 2008, 2011 – kompletne katalogi.

Skrodzka, B., Twórczość kantatowa Benjamina Gottholda Siewerta, [w:] Muzyka w Gdańsku wczoraj i dziś. Kultura muzyczna północnych ziem Polski, Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki, Gdańsk 1988.

Szlagowska, D., Skarby muzyki dawnego Gdańska. Musiksätze des alten Danzigs [Cappelli Gedanensis – dod. do płyty CD],  Gdańsk 2008.

Tazbir, J., Państwo bez stosów, Iskry, Warszawa1967.

Wnuk, K., Bazylika Mariacka pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Konkatedra w Gdańsku Śródmieściu, w: Kościoły Archidiecezji Gdańskiej. Nasze dziedzictwo, t. 1, Bydgoszcz 2007.

Wnuk K., (red.), Kościół rektorski ojców karmelitów pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Gdańsku, w: Kościoły Archidiecezji Gdańskiej. Nasze dziedzictwo,  t. 1, Bydgoszcz 2007.

---