Chrześcijaństwo pozakonfesjonalne i Soren Kierkegaard

Karol Toeplitz

 

numer: 1, rok: 2017

https://doi.org/

 

 

The Beyond-Confessional Christianity and Soren Kierkegaard

Abstract

According to Soren Kierkegaard, the development of Christianity is a history of going away from it, or at least of mitigating the criteria of belonging to it. Dane proposes two models of the trans-confessional faith: (1) The recognition of the earthly life of Jesus Christ, of his death and resurrection, and nothing more. (2) The recognition of the faith as that which was defined above in the first point and, additionally, on this basis of the choice of the Bible, which is possible as the secondary act related to the faith but not as its starting point. Moreover, all the interpretations of the beyond-confessional faith should be subjectively considered by a single individual. Kierkegaard mentions here some mystical elements. All the religious relationships should have the personal character. As far as the questions of faith and reason are concerned, the standpoint of Paulinism – either/or – is binding. Kierkegaard demands that the existing churches recognise themselves as representing the mitigated forms of Christianity; otherwise they have to undergo criticism. For him, the first two centuries of the existence of Christianity are the ideal ones, and the personal model is the „witness of the truth”, of which he gives the detailed description. The increasing phenomenon of the trans-confessional faith has its roots in the civilisational changes (the secularization) as well as in the intensive manifestation, in the history of Christianity, of the practices which are inconsistent with the biblical background.

 

 Key words: faith, choice, subjectivity, criticism of all the existing confessions

---

Chrześcijaństwo pozakonfesjonalne i Soren Kierkegaard

Abstrakt

Według Sorena Kierkegaarda rozwój chrześcijaństwa to historia odchodzenia od niego, a przynajmniej łagodzenia kryteriów przynależności do niego. Duńczyk proponuje dwa modele wiary trans-konfesyjnej: (1) Uznanie ziemskiego życia Jezusa Chrystusa, jego śmierci i zmartwychwstania i nic więcej. (2) Uznanie wiary za tę, która została zdefiniowana powyżej w punkcie pierwszym i dodatkowo na tej podstawie wybór Biblii, co jest możliwe jako akt wtórny związany z wiarą, ale nie jako jej punkt wyjścia. Co więcej, wszystkie interpretacje wiary pozakonfesjonalnej powinny być subiektywnie rozpatrywane przez jedną osobę. Kierkegaard wspomina tu o elementach mistycznych. Wszystkie relacje religijne powinny mieć charakter osobowy. Jeśli chodzi o kwestie wiary i rozumu, to stanowisko Paulinizmu – albo/albo – jest wiążące. Kierkegaard żąda, aby istniejące Kościoły uznawały się za reprezentujące złagodzone formy chrześcijaństwa; w przeciwnym razie muszą zostać poddane krytyce. Idealne są dla niego pierwsze dwa wieki istnienia chrześcijaństwa, a modelem osobowym jest „świadek prawdy”, którego szczegółowo opisuje. Nasilające się zjawisko wiary pozakonfesjonalnej ma swoje korzenie w przemianach cywilizacyjnych (sekularyzacja) oraz w intensywnym ujawnianiu się w historii chrześcijaństwa praktyk niezgodnych z tłem biblijnym.

 

Słowa kluczowe: wiara, wybór, subiektywność, krytyka wszystkich istniejących wyznań

---

Bibliografia

Broń-Wojciechowska, A., N. F. S. Grundtvig, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.

Brandstaetter, R., Krąg biblijny, Warszawa 1979.

Bultmann, B., Das Verhältnis der urchristlichen Christusbotschaft zum historischen Jesus, Bonn 1961.

Kierkegaard, S. Czy biskup Mynster był „świadkiem prawdy”, jednym z „prawdziwych świadków prawdy” i czy jest to prawdą?, tłum. K. Toeplitz, „Kronos” 2016, nr 1, s. 223–227.

Kierkegaard, S., Nienaukowe zamykające „post scriptum” do „Okruchów filozoficznych”, tłum., wstęp, komentarze K. Toeplitz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.

Kierkegaard, S., Okruchy filozoficzne, Chwila,  tłum. K. Toeplitz, PWN, Warszawa 1988, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.

Kierkegaard, S., Pisma późne, tłum. i komentarze K. Toeplitz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2016.

Kłoczowski A., OP, Drogi i bezdroża. Szkice z filozofii religii dla  humanistów, Instytut Myśli Józefa Tischnera, Kraków 2017.

Kołakowski, K. Świadomość religijna i więź kościelna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1965.

Pasek, Z., Wyznania wiar. Protestantyzm, Kraków 1999.

Prokopski, J. A.,  Paul Tillich – odwaga wiary w wieku zwątpienia, „Nowa Krytyka” 2016, nr 36, s. 75–92.

Stasiak, S., Błędy w przekazie tekstu biblijnego, w: Status błędu w filozofii i teologii, red. B. Ferdek, L. Miodoński, Wrocław 2014, s. 59–68.

Toeplitz, K., Czy sprzeczności  mogą mieć budujący charakter, „Słupskie Studia Filozoficzne” 2002, nr 4, s. 5–20.

Toeplitz, K., Dlaczego Kierkegaard nie mógł uznać siebie za chrześcijanina, w: S. Kierkegaard,  Pisma mniejsze (wybór), wybór i tłum. K. Toeplitz, Toruń 2007, s. 5–10.

Toeplitz, K., Konflikt Abrahama (Próba egzystencjalizacji religii prawa), „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne” 1966 z. 2, s. 29–71.

Toeplitz, K., O immanentnych sprzecznościach w Biblii, w: Filozofia-dialog-uniwersalizm. Księga dedykowana prof. J. Kuczyńskiemu, Wyd. Scholar, Warszawa 2001, s. .67–77.

Status błędu w filozofii i teologii, red. L. Miodoński, Wrocław 2014.

Toeplitz, K., O możliwości lub niemożliwości istnienia chrześcijańskiego egzystencjalizmu, „Studia Filozoficzne” 1983, nr 7, s. 3–26.

Toeplitz, K., O tożsamości konfesyjnej, „Myśl Protestancka” 1999, nr 3, s. 20–36.

Toeplitz, K., Wiara Sørena albo dlaczego Kierkegaard nie mógł się przyznać do bycia chrześcijaninem, w: W kręgu Kierkegaarda, red. A. Szwed, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty–Warszawa 2014, s. 3–12.

Wust, W., Niepewność i ryzyko, tłum. i wstęp K. Toeplitz, PWN, Warszawa 2006.

---