Zbyszek Dymarski, Zbigniew Landowski
Islam – wyzwanie dla muzułmanów, wyzwanie dla Europejczyków, wyzwanie dla świata?

Islam – wyzwanie dla muzułmanów, wyzwanie dla Europejczyków, wyzwanie dla świata?

Czytaj więcej...

Marcin Grodzki

Problematyka i wyzwania współczesnych studiów nad genezą islamu

 

Artykuł pokrótce podejmuje niektóre z głównych wyzwań stojących przed współczesną nauką islamską z perspektywy historycznej. Po krótkim przeglądzie metodologii stosowanych w tej dziedzinie przez ostatnie dwa stulecia do badania genezy i wczesnej ewolucji islamu, autor wskazuje na rolę pokrewnych studiów syryjskich, studiów judeochrześcijańskich oraz kilku innych dziedzin (jako apokaliptycznych , eschatologia) pomagając w prowadzeniu krytycznych badań nad możliwymi historycznymi i dogmatycznymi korzeniami religii islamskiej. Niekonwencjonalne podejścia i metodologie, interdyscyplinarność

Czytaj więcej...

Zbigniew Landowski
Próba charakterystyki przestrzeni sakralnej w islamie sunnickim


Próba charakterystyki przestrzeni sakralnej w islamie sunnickim Autor referuje rezultaty badań i opinie kilku naukowców dotyczące specyfiki sacrum przestrzeni trzech miast świętych islamu (Mekki, Medyny, Jerozolimy) w oparciu o termin sacrum zdefiniowany przez M. Eliade. Potwierdzają one antropologiczny, a nie dogmatyczny charakter tych dzisiejszych sacrum, m.in. z powodu ich współczesnego wymiaru i implikacji politycznych.

Czytaj więcej...

Gunnar Heinsohn
War Index des Islam


W latach 1900–2015, światowa populacja muzułmanów wzrosła dziewięciokrotnie: od 200 mln do 1,8 mld osób. Mimo że chrześcijaństwo jest nadal największą religią na świecie, to populacja wewnątrz tej grupy religijnej wzrosła tylko o cztery razy (z 560 mln do 2,3 mld). Począwszy od 1950 roku islam, jako religia, powiększył liczbę swych wyznawców prawie do 1,4 miliarda osób (to tylu ludzi, ilu żyje w Chinach lub czterokrotna liczba ludności USA). Zamieszki na Bliskim Wschodzie są skutkiem, przede wszystkim, gwałtownego wzrostu liczby dorastającej młodzieży i jednoczesnego upadku gospodarki.

Czytaj więcej...

Hanna Lubowicz
Widzenie aspektu a percepcja według Ludwiga Wittgensteina


Celem artykułu jest ukazanie znaczenia uwag Wittgensteina na temat widzenia – jak rozumienie ludzkiej percepcji, określonej przez koncepcje naszego języka. Spostrzeganie jako takie ma charakter całościowy, niepodzielny ze swej natury, mimo że niektórzy teoretycy percepcji szukają jego wyjaśnień poprzez oddzielanie i izolowanie rzekomych „składników” widzenia i innych form wykorzystywania ludzkich zmysłów. Kluczowe zjawisko „zmiany aspektu” skłania do podejmowania różnych dążeń do teoretyzowania charakteru omawianej zmiany. Dążąc do jej scharakteryzowania, przyjmują za punkt wyjścia istnienie w ludzkich umysłach różnych „wewnętrznych” obiektów mentalnych, będących swego rodzaju „kopiami” rzeczy zewnętrznych, czymś w rodzaju ich „materializacji”. Dwie główne grupy teorii postulujących takie „wewnętrzne wrażenia” odmiennie konceptualizują zjawisko zmiany aspektu. Podejścia introspekcyjne postulują, że interpretacja (zmiana intelektualna), dokonana na czystych, zmysłowych danych, może być traktowana jako ogniwo pośredniczące, niezbędne do wyjaśnienia ostatecznej percepcji. Podejścia gestaltyczne wyjaśniają zmianę aspektu jako zmianę organizacji (zmysłową zmianę) poprzedzających całości (gestów), w wyniku której pojawia się nowy Gestalt (nowy porządek tego, co wcześniej widziano). Tutaj zmieniająca się organizacja jest czynnikiem pośredniczącym. Oba podejścia dualistyczne negują nierozwiązywalny charakter każdego aktu postrzegania jako nierozerwalnej jedności zmysłów i intelektu. Dlatego nieuchronnie nie udaje im się rozjaśnić atmosfery paradoksu i zdumienia, które towarzyszą pojawieniu się nowego aspektu. Zawiłość i złożoność widzenia-jako, a także „zwykłego” widzenia znika, gdy zrozumiemy, że widzenie aspektowe jest w istocie postrzeganiem wewnętrznych, koniecznych (bo gramatycznych) relacji między różnymi miejscami w sieci naszych pojęć. Dodatkowo musimy przyjąć, że istnieje zasadnicza różnica między symptomami i kryteriami zjawisk. Wreszcie, kiedy znamy i ćwiczymy użycie słów w splątanej, choć logicznej na swój sposób, mnogości gier językowych, zakorzenionych w specyficznej dla nich formie (-ach) życia i kiedy odrzucamy wszelkie teorie i skupienie, jeśli chodzi o podejście gramatyczne, żaden fałszywy obraz nie może nas wprowadzić w błąd. Uwagi na temat widzenia-jako prowadzą również do wniosku, że postrzegający podmiot nie odbiera biernie sekwencji swoich spostrzeżeń, a raczej: odgrywa aktywną rolę w tym, czym są przedmioty jego percepcji: wiedza, umiejętności, postawy i motywacje, zainteresowania i to, co jest dla niego ważne – to wszystko ma decydujące znaczenie dla tego, co widzi.

Czytaj więcej...

Władysław Krajewski
Irena Szumilewicz-Lachman (1912–2002)
 

Irena Szumilewicz-Lachman (1912–2002)

Czytaj więcej...

Ewa Szumilewicz
Irena Szumilewicz-Lachman – postać i myśl


Irena Szumilewicz zajmowała się filozofią nauki, filozofią przyrody, metodologią nauk przyrodniczych i historią nauki. Badała konwencjonalizm, głównie w oparciu o dokonania Henri Poncarẻ’ego. Jej komentarze i analizy dotyczące natury czasu, a szerzej filozofii kosmologii były oryginalne i nowatorskie. Znajdują się one w jej pracy „O kierunku upływu czasu”. Mocno podkreślała rolę kategorii piękna i prawdy oraz zdrowego rozsądku w metodzie sokratejskiej, doprecyzowujące owe kategorię. Szczególny nacisk w badaniach kładła na problem odpowiedzialności moralnej naukowca. W życiu prywatnym bliska jej była kategoria piękna.

Czytaj więcej...

Bibliografia prac Ireny Szumilewicz-Lachman

opracowali: Benedykt Szumilewicz i Ewa Szumilewicz

Czytaj więcej...

Katarzyna Pachniak
Panteon sceptyków. Przegląd współczesnych teorii naukowych poświęconych genezie islamu

recenzja: Marcin Grodzki, Panteon sceptyków. Przegląd współczesnych teorii naukowych poświęconych genezie islamu

Czytaj więcej...

Maria Urbańska-Bożek
(Anty)egzystencjalizm Jeana Améry’ego

recenzja: Jean Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego, tłum. R. Turczyn, posł. P. Weiser; Jean Améry, O starzeniu się. Bunt i rezygnacja, tłum. B. Baran; Jean Améry, Podnieść na siebie rękę. Dyskurs o dobrowolnej śmierci, tłum. i przedmowa B. Baran

Czytaj więcej...

Michał Wróblewski
Polskie wariacje na temat Junga

recenzja: Przewodnik po myśli Carla Gustava Junga, red. nauk. Henryk Machoń

Czytaj więcej...

Małgorzata Obrycka
Między inkluzją a ekskluzją w edukacji Spór o aksjologię w badaniach Społeczno-edukacyjnych

Czytaj więcej...

Katarzyna Bogdanowicz
Chrześcijaństwo w różnych cywilizacjach. Pytania o przyszłość i uniwersalizm chrześcijaństwa...

Czytaj więcej...