Zbyszek Dymarski, Maria Urbańska-Bożek
Stan i rozwój instytucji filozoficznych w Polsce w latach 1897–1939

Autorzy badając historię polskiej filozofii twierdzą, że istotne dla jej prężnego rozwoju impulsy pojawiły się na przełomie XIX i XX wieku. Wtedy to grupa filozofów-zapaleńców powołała do istnienia niezależne struktury organizacyjne oraz rozpoczęła wydawanie polskich czasopism filozoficznych. Oddziaływanie tych inicjatyw przyczyniło się do narodzin nowych szkół myślenia filozoficznego oraz stworzenia intelektualnego i materialnego zaplecza odradzającej się Polski, dzięki którym mogły się pojawić i rozwijać wybitne osobowości naukowe. Wśród tych, którzy kładli fundamenty pod rozwój polskiej filozofii wymienić należy Władysława Weryho, Kazimierza Twardowskiego, Henryka Struve, Adama Mahrburga i Jana Łukasiewicza.

Czytaj więcej...

Marek Nowak OP

Mistyka Jana Władysława Dawida  – zerwanie czy ciągłość?

 

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie poglądów Jana Władysława Dawida dotyczących mistyki oraz prześledzenie mechanizmów stojących za przełomem mistycznym, który dokonał się w jego życiu. Wbrew tradycyjnej interpretacji uważam, że śmierć żony myśliciela nie była jedynym powodem, który wywołał wspomnianą przemianę. Do istotnych czynników należy zaliczyć również tendencje tkwiące w warszawskim pozytywizmie oraz wczesnej twórczości Dawida.

Czytaj więcej...

Jan Skoczyński
Marian Zdziechowski – literaturoznawca i filozof


Setna rocznica urodzin Stanisława Moniuszki, którą obchodzono także na Białorusi, stała się okazją przypomnienia innego wielkiego Mińszczanina – Mariana Zdziechowskiego (1861–1938). Tekst jest syntetyczną rekonstrukcją biografii i dorobku naukowego historyka literatury, filozofa i myśliciela religijnego. Głęboką refleksję Zdziechowskiego nad ważnymi zjawiskami w historii, kulturze, religii, życiu ideowym i politycznym tamtych czasów cechowała odpowiedzialność za słowo, wysoki poziom moralny, religijna wrażliwość, która nie zagłusza rozumu i wreszcie zmysł profetyczny pozwalający mu przewidzieć katastrofę, jaką dla Europy i świata była II wojna światowa, poprzedzona bolszewizmem i faszyzmem.

Czytaj więcej...

Maciej Dombrowski
Stanisław Ignacy Witkiewicz –filozof realizmu cielesnego


W artykule omawiam problem obrony realizmu na gruncie monadyzmu biologicznego – systemu filozoficznego, który rozwijał Stanisław Ignacy Witkiewicz. Określam to stanowisko jako realizm cielesny, bo to właśnie cielesność miała być kluczem do rozwiązania jednego z głównych problemów filozoficznych – kontrowersji między realizmem a idealizmem. Omawiam status ciała w filozofii Witkiewicza i jego argumentację na rzecz realizmu ontologicznego.

Czytaj więcej...

Romuald Piekarski
Uwagi o współmierności i mieszaniu się cywilizacji w myśli Feliksa Konecznego


Autor poszukując genezy teorii cywilizacji Feliksa Konecznego analizuje jego rozproszone uwagi dotyczące zasady współmierności wewnątrz cywilizacji i pomiędzy cywilizacjami. Uwzględnia przy tym również te pisma polskiego myśliciela, które dobitniej i bardziej wyraziście ukazują omawianą problematykę na konkretnych przykładach cywilizacji bizantyjskiej, żydowskiej czy którejkolwiek z pozostałych. Na koniec dochodzi do wniosku, że nie ma przeszkód, aby jego badania nad cywilizacjami krytycznie kontynuować i podejmować na nowo, tak jak tego sobie życzył Feliks Koneczny – pionier polskiej teorii cywilizacji.

Czytaj więcej...

Michał Woroniecki
Henryk Elzenberg (1887–1967) zarys biografii i poglądów
 

Artykuł przedstawia zarys biografii Henryka Elzenberga oraz główne założenia jego poglądów aksjologicznych.
Według filozofa należy rozróżnić wartość w sensie perfekcyjnym i wartość w sensie utylitarnym; tylko ta pierwsza ma znaczenie aksjologiczne. Wartość perfekcyjna, przejawia się w dwóch aspektach – etycznym i estetycznym; wartościowy znaczy taki, jaki powinien być. System, który próbował zbudować, dzielił się na aksjologię merytoryczną i aksjologię formalną; nie osiągnął on jednak postaci zadowalającej samego autora.

Czytaj więcej...

Jerzy Prokopiuk
Słabość i moc myślenia


Tekst jest redakcyjnym opracowaniem maszynopisu Jerzego Prokopiuka na temat Filozofii wolności Rudolfa Steinera. Prokopiuk omawia w nim pierwszą część najważniejszego dzieła Steinera zatytułowaną „Wiedza o wolności”. Steiner łączy w niej zagadnienie istnienia ludzkiej wolności z epistemologicznym zagadnieniem granic ludzkiego poznania. Autor Filozofii wolności w polemice z agnostyczną filozofią Immanuela Kanta, nawiązując do dokonań niemieckiego idealizmu filozoficznego (Johann Gottlieb Fichte, Georg Wilhelm Hegel, Artur Schopenhauer), wypracowuje własne stanowisko teoriopoznawcze.

Czytaj więcej...

Henryk Elzenberg
Love


Tekst pochodzi z archiwów wchodzących w skład spuścizny Henryka Elzenberga. Jest on rezultatem usiłowań filozofa zmierzających do pewnego usystematyzowania pojęcia i zjawiska miłości. Według samego Autora, ów zarys takiej klasyfikacji należy odbierać jako zbiór luźnych zapisków o zróżnicowanym charakterze, nie stanowiących całości. Definiując istotę miłości, filozof wyodrębnia dwie główne grupy teorii miłości w zależności od tego, czy kochaną rzecz uważa się za absolutną czy względną.

Czytaj więcej...

Natalia Marcinowska
Inny Eseje o spotkaniu – czy Tischner wciąż ten sam?

recenzja: Józef Tischner, Inny. Eseje o spotkaniu

Czytaj więcej...

Joanna Janicka
Po co recenzji tytuł?

recenzja: Ewa Bieńkowska, Po co filozofowi religia. Stanisław Brzozowski, Leszek Kołakowski

Czytaj więcej...

Michał Wróblewski
O wierze sztucznej i zjełczałej

recenzja: Michał Rogalski, Producenci margaryny? Marian Zdziechowski i polski modernizm katolicki

Czytaj więcej...

Szymon Dąbrowski
Spór do dziś aktualny

recenzja: Marek Jawor, W stronę egzystencjalnego oblicza filozofii. Spór Józefa Tischnera z tomizmem

Czytaj więcej...

Zbyszek Dymarski, Maria Urbańska-Bożek
Sprawozdanie z działalności Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego za rok 2020

Czytaj więcej...