Małgorzata Obrycka, Szymon Dąbrowski
Pedagogika religii jako subdyscyplina nauk o edukacji – między inkluzją a ekskluzją w badaniach edukacyjnych

Poniższy wstęp jest próbują ukazania problemu statusu religioznawstwa i teologii w stosunku do współczesnego horyzontu poznawczego w pedagogice religii. Biorąc pod uwagę przede wszystkim kontekst pedagogiczny, analizowane tezy dotyczą podstawowych racji dla uprawiania współczesnej pedagogiki religii. Celem artykułu jest ukazanie miejsca i roli religioznawstwa oraz teologii we wspomnianej subdyscyplinie. Na potrzeby niniejszego opracowania zostaną przeanalizowane historycznie wypracowane modele pedagogiki religii oraz wskazane zostaną najważniejsze perspektywy interpretacyjne odnoszące się do badań nad religią w kontekście edukacyjnym. W zebranym materiale badawczym poszukujemy możliwości rozwoju pedagogiki religii opartej przede wszystkim na podstawach pedagogiki i humanistyki współczesnej.

Czytaj więcej...

Małgorzata Obrycka

Etyczność i religijność w edukacyjnym dyskursie aksjologicznym

 

Celem artykułu jest rozpoznanie sposobu funkcjonowania w polskim systemie oświatowym lekcji etyki oraz lekcji religii. Jednocześnie wyeksponowano stanowisko, zgodnie z którym przedmioty te nie powinny być promowane jako ekwiwalentne względem siebie. Podtrzymywane w szkołach podstawowych i średnich przekonanie, że lekcje etyki są tylko dla uczniów niewierzących, utrwala mit, że etyka jest wrogiem religii.

Czytaj więcej...

Szymon Dąbrowski
Fenomenologiczne badania społeczne inspiracją dla polskiej pedagogiki religii


Tekst poświęcony jest fenomenologii społecznej, czyli możliwości wykorzystania metod analizy fenomenologicznej w badaniach społecznych, głównie w twórczości Edmunda Husserla, Alfreda Schütza i Józefa Tischnera. Jest to prezentacja badań opartych na metodzie fenomenologicznej, które z jednej strony prowadzą do analiz holistycznych, z drugiej do studiów inkluzyjnych i porównawczych. Ta perspektywa jest ciekawa i niezwykle twórcza poznawczo dla polskiej pedagogiki religii (katechezy), która nie doczekała się jeszcze gruntownych analiz w tym paradygmacie badawczym. Wydaje się, że w kontekście tak dynamicznych zmian społeczno-kulturowych, jest to dziś proces konieczny.

Czytaj więcej...

Marta Znaniecka
Uważność w szkole - kształcenie umysłu, serca i ciała


Wprowadzenie praktyki uważności do edukacji można postrzegać jako egzemplifikację koncepcji edukacji holistycznej J.H. Pestalozziego. Jednocześnie może być postrzegana jako próba przełożenia kategorii „serca” na bardziej szczegółowy język praktyki wychowawczej. We współczesnej szkole w wielu miejscach na świecie przeprowadzane są interesujące eksperymenty. Włączając praktyki kontemplacyjne, takie jak praktyka uważności do programu nauczania, szkoły eksperymentujące z technikami, które pozwalają uczniom pozostać w ciszy, badać stany wewnętrzne i obserwować umysł. Fakt, że pedagogika kontemplacyjna ukazuje sposób przełożenia trudno dostępnych obszarów związanych z duchowością człowieka (sercem, miłością czy współczuciem) na język praktyki wychowawczej wydaje się być czymś świeżym i nowym poznawczo..

Czytaj więcej...

Anna Majer
Problem edukacji medialnej w kontekście badań nad dyskursywnym konstruowaniem męskiej tożsamości w Internecie


Celem artykułu jest ukazanie socjalizacyjnego i edukacyjnego oddziaływania dyskursu medialnego, przywołując autorskie badania dotyczące kształtowania męskości i męskiej tożsamości w dyskursie internetowym. W konsekwencji ma to pokazać potrzebę i znaczenie edukacji medialnej we współczesnym świecie i szkole.

Czytaj więcej...

Helena Liwo
Dialog a uczenie się Innego
 

Artykuł koncentruje się na obecności Innego w przestrzeni dialogu. Język mówiony jest podstawą dialogu, a jego nieleksykalne elementy: akcent, melodia i ilość (ogółem nazwane „prozodią”) dostarczają informacji, które ustanawiają wypowiedź werbalną jako działanie komunikacyjne. W konsekwencji osoba głucha jest określana jako Inny, ponieważ ma ograniczone umiejętności prozodyczne. Najnowocześniejsze implanty ślimakowe umożliwiają osobom cierpiącym na głęboki ubytek słuchu rozwój słuchu i języka, zwłaszcza umiejętności prozodycznych, umożliwiając w ten sposób nawiązanie dialogu. Można jednak zadać pytanie, czy dialog ten polega na zbliżeniu osób niesłyszących do osób słyszących, czy raczej wypada porzucić stereotyp „osoby niesłyszącej” i traktować takie osoby nie jako obce, ale jako część społeczności słyszących.

Czytaj więcej...

Piotr Kostyło
Intuicja jako nagroda za wysiłek intelektualny


W artykule autor podejmuje refleksję nad kategorią intuicji jako nagrody za wysiłek intelektualny na gruncie pedagogiki. Rozważania oparto na analizie myśli francuskiego filozofa Henri Bergsona, zaliczanej zwykle w nurt filozofii życia lub filozofii ducha. W swojej twórczości Bergson połączył pozytywistyczne toki myśli ze spirytualistycznymi. Podobnie jak Heraklit i Plotyn interesował się zmianą, wyróżniając ją jako konstytutywną cechę rzeczywistości. Jego filozofia, związana z takimi pojęciami jak rzeczywisty czas trwania (durée réelle) i siła życiowa (élan vital), wywarła znaczący wpływ na filozofię uniwersalną, zwłaszcza w pierwszych dwóch dekadach XX wieku. W ostatnich dziesięcioleciach zainteresowanie myślą Bergsona koncentrowało się wokół interpretacji nadawanych jej w duchu postmodernistycznym przez Gillesa Deleuze'a w filozofii, której znaczna część inspirowana była dwiema głównymi kategoriami filozofii Bergsona: wielością i trwaniem. Artykuł nie odwołuje się jednak do interpretacji filozoficznych, lecz skupia się na kwestiach pedagogicznych. Okazuje się bowiem, że o ile Bergson jest często przywoływany przez filozofów, o tyle jest on prawie całkowicie pomijany przez pedagogów. Autor w tekście zastanawia się, dlaczego myśl Bergsona, w której eksploruje się tak ważne dla edukacji pojęcia, jak wolność, kreatywność, postęp, intelekt czy intuicja, wciąż czeka na przełożenie na wielkie teorie pedagogiczne, które z kolei stałyby się podstawą owocnej praktyki? To pytanie jest tym bardziej uzasadnione, że sam Bergson, zanim został profesorem w Coll?ge de France, przez siedemnaście lat pracował jako nauczyciel filozofii w państwowych liceach. W jego dorobku z tego okresu pozostały cztery ciekawe wykłady adresowane do uczniów. Poza tym, jako członek Francuskiego Towarzystwa Filozoficznego i Akademii Francuskiej, wypowiadał się publicznie na tematy pedagogiczne. Istotne zagadnienia pedagogiczne pojawiają się także w jego głównych książkach filozoficznych. Dlaczego więc nie mamy pedagogiki Bergsonowskiej? Na to pytanie autor odpowiada w poniżej pracy.

Czytaj więcej...

Jarosław Horowski
O Księdzu Profesorze Jerzym Bagrowiczu i jego refleksji pedagogicznoreligijnej
 

Tekst poświęcony jest osobie księdza profesora Jerzego Bagrowicza. Zaprezentowany został kontekst rozwoju kariery zawodowej oraz zakres problematyki badawczej. Autor koncentruje się szczególnie na trzech fazach rozwoju twórczości Księdza Profesora, począwszy od konstruowania koncepcji edukacji religijnej, poprzez pracę redakcyjną w zakresie pedagogiki religii, aż do opracowania modelu edukacyjnego opartego na dialogu międzykulturowym i międzyreligijnym.

Czytaj więcej...

Bibliografia prac Księdza Profesora Jerzego Bagrowicza

Jarosław Horowski
 

opracował Jarosław Horowski

Czytaj więcej...

Marian Pułtuski
Kohelet Taoista

recenzja: Mirosław Patalon, Kohelet Taoista. Przyczynek do dialogu międzykulturowego

Czytaj więcej...

Józef Majewski
Muzyczna teologia Jana Sebastiana Bacha

recenzja: Jaroslav Pelikan, Jan Sebastian Bach wśród teologów

Czytaj więcej...

Maria Urbańska-Bożek
Henri Bergsona pedagogika z ducha wolności

recenzja: Henri Bergson, Teksty pedagogiczne

Czytaj więcej...