Teologia pięciolinii. Interpretacja treści instrumentalnej muzyki J. S. Bacha

Józef Majewski ID

Uniwersytet Gdański, Instytut Dziennikarstwa

numer: 1, rok: 2019

https://doi.org/10.5281/zenodo.5528651

 

 

Theology of Staves. Content interpretation of the instrumental music of Jan Sebastian Bach

Abstract

Peter Kivy believed that Bach’s Die Kunst der Fuge is an example of absolute music, i.e. that it is open to the interpretation of its structure and not its content. The author of this article disagrees with Kivy, arguing that both the masterpiece in question and Bach’s other purely instrumental works that are considered to be secular are open to content interpretation – and even theological interpretation. The article presents theological interpretations of Bach’s Prelude, Fugue and Allegro for Lute (Anne Leahy), Musikalisches Opfer (Michael Marissen), Goldberg Variationen (Maria Judina), Das wohltemperierte Klavier (Christoph Bossert), Canon triplex (Albert Clement) i Die Kunst der Fuge (Hans Heinrich Eggebrecht i Anatoliy Miłka).

 

 Key words: Baroque music, musica poetica, Johann Sebastian Bach, “secular” instrumental music, content interpretation, structure interpretation, theology, theological interpretation

---

Teologia pięciolinii. Interpretacja treści instrumentalnej muzyki Jana Sebastiana Bacha

Abstrakt

Peter Kivy uważał, że Die Kunst der Fuge Bacha jest przykładem muzyki absolutnej, czyli poddaje się interpretacjom struktury, a nie interpretacjom treści. Autor niniejszego artykułu nie zgadza się z Kivym, argumentując, że arcydzieło to i inne czysto instrumentalne utwory Bacha, uważane za świeckie, poddają się interpretacji treści, i to nawet interpretacji teologicznej. Artykuł prezentuje teologiczne interpretacje następujących utworów: Prelude, Fugue and Allegro for Lute (Anne Leahy), Musikalisches Opfer (Michael Marissen), Goldberg Variationen (Maria Judina), Das wohltemperierte Klavier (Christoph Bossert), Canon triplex (Albert Clement) i Die Kunst der Fuge (Hans Heinrich Eggebrecht i Anatoliy Miłka).

 

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: muzyka barokowa, musica poetica, Jan Sebastian Bach, „świecka” muzyka instrumentalna, interpretacja treści, interpretacja struktury, teologia, interpretacja teologiczna

---

Bibliografia

Bach Johann Sebastian, Ария с различными вариациями (Гольдберг-вариации) для клавира. С пометками Марии Юдиной. Вступительная статья и комментарии Марины Дроздовой, Москва 1996.

Bartel Dietrich, Musica Poetica: Musical-Rhetorical Figures in German Baroque Music, University of Nebraska Press, Lincoln – London 1997.

Blume Friedrich, Outlines of a New Picture of Bach, przeł. S. Godman, „Music and Letters” 1963, nr 3, s. 214–227.

Bossert Christoph, Muzyczna systematyka a eschatologia Das Wohltemperierte Klavier cz. II Bacha jako paradygmat, przeł. M. Olch, w:, Z zagadnień twórczości Jana Sebastiana Bacha. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w 250. rocznicę śmierci kompozytora, red. D. Sławiec-Domagała Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego, Kielce 2001, s. 13–59.

Bramorski Jacek, Od „recreatio” do „contemplatio”, „Forum Teologiczne” 2013, nr 14, s. 35–49.

Butt John, Bachʼs Metaphysics of Music, w: The Cambridge Companion to Bach, red. J. Butt, Cambridge University Press, Cambridge 2003, s. 46–59.

Chęćka-Gotkowicz Anna, Persona (non) grata: czy muzyka absolutna potrzebuje narratora?, „Aspekty Muzyki” 2013, nr 3, 11–25.

Clement Albert, Johann Sebastian Bach and the Praise of God: Some Thoughts on the ”Canon Triplex” (BWV 1076), w: Music and Theology. Essays in Honor of Robin A. Leaver, red. D. Zager, The Scarecrow Press, Lanham – Maryland – Toronto 2007, s. 147–167.

Cumming Naomi, The Sonic Self: Musical Subjectivity and Signification, Indiana University Press, Bloomington 2000.

Eggebrecht Hans H., J.S. Bachʼs „The Art of Fugue”. The Work and Its Interpretation, przeł. J.L. Prater, Ames 1993.

Harnoncourt Nikolaus, Muzyka mową dźwięków, przeł. M. Czajka, Fundacja „Ruch Muzyczny”, Warszawa 1995.

Hendrickson Marion L., Musica Christi: A Lutheran Aesthetic, Peter Lang Inc., International Academic Publishers, New York – Berlin – Oxford 2005.

Jasiński Tomasz, Polska barokowa retoryka muzyczna, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 2009.

Kivy Peter, Muzyka absolutna i nowa muzykologia, przeł. J. Barska, w: Peter Kivy i jego filozofia muzyki, red. A. Chęćka-Gotkowicz, M. Jabłoński, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki, Poznań 2015, s. 331–344.

Kivy Peter, Philosophies of Arts. An Essay in Differences, Cambridge University Press, New York 1997.

Leahy Anne, Bachʼs Prelude, Fugue and Allegro for Lute (BWV 998): A Trinitarian Statement of Faith?, „Journal of the Society for Musicology in Ireland”, 2005-2006, nr 1, s. 33–51.

Leaver Robin A., „Concio et cantio”. Kontrapunkt teologii i muzyki w tradycji luterańskiej od Praetoriusa do Bacha, przeł. S. Zabieglińska, W. Bońkowski,  „Muzyka” 2007, nr 4, s. 5–24.

Leaver Robin A., J.S. Bach and Scripture: Glosses from the Calov Bible Commentary, Concordia Publishing House, St. Louis 1986.

Leaver Robin A., Johann Sebastian Bach: Theological Musician and Musical Theologian, „Bach” 2000, nr 1, s. 17–33

Lutherʼs Table Talk, wybór Dr. [James] Macaulay, [London 1883].

Marissen Michael, Bach and God, Oxford University Press, New York 2016.

Marissen Michael, The Theological Character of J. S. Bachʼs ”Musical Offering”, w: Bach Studies 2, red. D. R. Melamed, Cambridge University Press, Cambridge 1995, s. 85–106.

Miłka Anatoliy, „Искусство фуги” И. С. Баха: к реконструкции и интерпретации, Санкт-Петербург 2009.

Miłka Anatoliy, Rethinking J. S. Bach's „The Art of Fugue”, przeł. M. Ritzarev, red. E. Sheinberg, London – New York 2017.

Paczkowski Szymon, Nauka o afektach w myśli muzycznej I połowy XVII wieku, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 1998.

Pelikan Jaroslav, Jan Sebastian Bach wśród teologów, przeł. E. Sojka, Wydawnictwo CLC, Katowice 2017.

Tatlow Ruth, Bachʼs Numbers: Compositional Proportion and Significance, Cambridge University Press, New York 2015.

Wolff Christoph, Johann Sebastian Bach. Muzyk i uczony, przeł. B. Świderska, Lokomobila 2011.

---