Perspektywa Czytania Floriana Znanieckiego Jako Klasyka (Z Paulem Tillichem W Tle)

Lech Witkowski ID
Uniwersytet Pomorski w Słupsku, Instytut Pedagogiki i Psychologii

 

numer: 1, rok: 2024

https://doi.org/10.26881/kg.2024.1.01

 

 

On the Perspective of Reading Florian Znaniecki as a Classic
(with Paul Tillich in the Background)

Abstract

In the introduction the author explains his reference to the „duality turnover” as a joint strategy discovered in both figures from the title. Then a paradox of the position of classics in humanities is discussed with argument for a radical difference between institutionalization of a discourse and its wider intellectual value and applicative validity. Then the author discusses sharpened threads of Znaniecki’s attitude. There are showed also the sources of cognitive omissions. Then some references to Tillich follow, before the conclusive remarks and bibliography. Znaniecki is valued as important beyond sociology and Tillich appreciated beyond theology, both viewed as great humanists, valuable for humanities today.

Key words: duality, institutionalization of discourse, demonic claims, autotranscendence, transactuality, omissions in reading.

---

Perspektywa czytania Floriana Znanieckiego jako klasyka
(z Paulem Tillichem w tle)

Abstrakt

Autor rozpoczyna od wyjaśnienia terminu „przełom dwoistości” jako wspólnej strategii, odkrytej u obu postaci wymienionych w tytule. Następnie omawia paradoks pozycji klasyków w naukach humanistycznych, z argumentacją za radykalną różnicą między instytucjonalizacją dyskursu a jego szerszą wartością intelektualną i przydatnością aplikacyjną. Ponadto, analizuje również zaostrzone wątki postawy Znanieckiego oraz przedstawia źródła poznawczych przeoczeń. W dalszej części pojawiają się odniesienia do Tillicha, poprzedzające uwagi końcowe i bibliografię. Znaniecki jest ceniony poza socjologią, a Tillich doceniany poza teologią; obaj są postrzegani jako wielcy humaniści, cenni dla dzisiejszych nauk humanistycznych.

Słowa kluczowe: dwoistość, instytucjonalizacja dyskursu, demoniczne roszczenia, autotranscendencja, transaktualność, przeoczenia w czytaniu.

---

Bibliogafia

• Jaworska-Witkowska M., W stronę pedagogiki integralnej. Peregrynacje humanistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007. 
• Jaworska-Witkowska M., Przechwytywanie tekstów. Powidoki czytania, Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej, Bydgoszcz 2016.
• Jaworska-Witkowska M., Wyzwania „autotranscendencji” ducha w obliczu „biegunowości” Bycia (czytanie „Teologii systematycznej” Paula Tillicha dla humanistyki”), „Er(r)go” 2024, vol. 48, s. 245–268.
• Marzęcki J., Posłowie tłumacza, [w:] Teologia systematyczna, P. Tillich, t. 3, przekład J. Marzęcki, Wydawnictwo „Antyk”, Kęty 2004, s. 387–395.
• Migdalski P. (red.), Paul Tillich – teolog pogranicza. Śladami wielkiego myśliciela po Nowej Marchii. Trzcińsko-Zdrój-Chojna-Przyjezierze, Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne „Terra Incognita”, Chojna 2012.
• Obuchowski K., Refleksje autobiograficzne psychologa, Wydawnictwo Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź 2009.
• Tarnowski K., Pragnienie metafizyczne, Wydawnictwo Znak, Kraków 2017.
• Tarnowski K., W mroku uczonej niewiedzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
• Tillich P., Dynamika wiary, przekład Adam Szostkiewicz, wstęp J. A. Kłoczowski OP, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 1987.
• Tillich P., Męstwo bycia, tłum. H. Bednarek, Rebis, Poznań, 1994.
• Tillich P., Pytanie o Nieuwarunkowane. Pisma z filozofii religii, tłum. J. Zychowicz, przedmowa K. Mech, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.
• Tillich P., Teologia systematyczna, t. 1, tłum. J. Marzęcki, Wydawnictwo ANTYK, Kęty, 2004.
• Tillich P., Teologia systematyczna, t. 2, tłum. J. Marzęcki, Wydawnictwo ANTYK, Kęty, 2004a.
• Tillich P., Teologia systematyczna, t. 3, tłum. J.  Marzęcki, Wydawnictwo ANTYK, Kęty, 2005.
• Tillich P., Moje poszukiwania absolutów, tłum. M. Leszczyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
• Tillich P., Teologia kultury, tłum. J.A. Prokopski, N. Łomanowa-Barańska, przedmowa M. Hintz, wstęp i komentarze J.A. Prokopski, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2020.
• Werbick J., Wprowadzenie do epistemologii teologicznej, tłum. G. Rawski, Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, Kraków 2014.
• Witkowski L., Ku integralności edukacji i humanistyki II. Postulaty – postacie – pojęcia – próby. Odpowiedź na Księgę Jubileuszową, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
• Witkowski L., Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
• Witkowski L., Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.
• Witkowski L., Versus. O dwoistości strukturalnej faz rozwoju w ekologii cyklu życia psychodynamicznego modelu Erika H. Eriksona, posłowie S.Z. Kowalik, Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2015.
• Witkowski L., Rozprawa z autorytetem: w stronę autorytetu przejścia, [w:] Medytacje filozoficzne, Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, Warszawa 2015, s. 81–101.
• Witkowski L., Psychodynamiki i ich struktura. Studia z humanistyki stosowanej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
• Witkowski L., Uroszczenia i transaktualność w humanistyce. Florian Znaniecki: Dziedzictwo idei i jego pęknięcia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2022.
• Życiński J., Struktura rewolucji metanaukowej. Studium rozwoju współczesnej nauki, wstęp M. Heller, przekład M. Furman, Copernicus Center Press, Kraków 2013.

---