Przedchrześcijańska mentalność krzyżowców na przykładzie starofrancuskiej Pieśni o Rolandzie

Jan Waszak ID
Uniwersytet Gdański

numer: 1, rok: 2024

https://doi.org/10.26881/kg.2024.1.07

 

 

The Pre-Christian Mentality of Crusaders as Exemplified by the Old French Song of Roland

Abstract

The Song of Roland, dated to the turn of the XII century, is an epic writing de¬scribing episodes from Charlemagne’s reign era. The main theme of the opus is the combat of Christian knights against Muslim Saracens. Is the character of devotion existing in the poem relevant to the First Crusade? In what way does medieval mentality relate to the pre-Christian heritage? The article’s main aim is an attempt to demonstrate the connotations between eleventh-century thinking tendencies and European primeval traditions in the aspect of the crusade idea.

Key words: mentality, First Crusade, Song of Roland, pre-Christian heritage, comparative literature.

---

Przedchrześcijańska mentalność krzyżowców na przykładzie starofrancuskiej Pieśni o Rolandzie

Abstrakt

Pieśń o Rolandzie, datowana na przełom XI i XII stulecia, jest epickim utworem opisującym wydarzenia z okresu panowania Karola Wielkiego. Motywem przewodnim dzieła jest walka chrześcijańskich rycerzy z muzułmańskimi Saracenami. Głównym celem artykułu jest próba ukazania konotacji między XI-wiecznymi tendencjami myślowymi a europejskimi tradycjami pierwotnymi w aspekcie idei krucjatowej. Działanie poznawcze tego typu skierowane jest na przybliżenie problematyki zależności pomiędzy stanem religijnej mentalności rycerstwa w przededniu pierwszej krucjaty do Ziemi Świętej a zaproponowanym przez Urbana II modelem świętej wojny. Postawione w tekście pytania badawcze sformułowano w brzmieniu: „Czy obecna w poemacie specyfika pobożności jest właściwa pierwszej wyprawie krzyżowej?” oraz „W jaki sposób średniowieczna mentalność łączy się z dziedzictwem przedchrześcijańskim?”.

Słowa kluczowe: mentalność, pierwsza krucjata, wyprawa krzyżowa, Pieśń o Rolandzie, dziedzictwo przedchrześcijańskie, komparatystyka.

---

Bibliogafia

• Albert z Akwizgranu, Kronika wyprawy krzyżowej, tłum. H. Pietruszczak, Zgo­rzelec 2020.
• Armour R. S., Islam, chrześcijaństwo i Za­chód: burzliwe dzieje wzajemnych relacji, tłum. I. Nowicka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004.
• Asbridge T., Krucjaty: wojna o Ziemię Świętą, tłum. N. Rataj, M. Józefowicz, Wydaw­nictwo Astra, Kraków 2015.
• Asbridge T., Pierwsza krucjata: nowe spoj­rzenie, tłum. E. Jagła, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2006.
• Baszkiewicz J., Historia Francji, Wydawnic­two Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 2008.
• Drzewicka A., Starofrancuska epopeja ry­cerska: szkice, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
• Flori J., Rycerze i rycerstwo w średniowieczu, tłum. E. Trojańska, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2003.
• Grecko-polski Nowy Testament: wydanie in­terlinearne z kodami gramatycznymi, tłum. R. Popowski, M. Wojciechowski, Wydawnictwo Vocatio, Warszawa 1994.
• Hamilton B., Wyprawy krzyżowe, tłum. S. Bartosiak, Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 2000.
• Hillenbrand C., The Crusades: Islamic Per­spectives, Edinburgh University Press, Edynburg 1999.
• Holmes G., The Oxford Illustrated History of Medieval Europe, Oxford University Press, Oxford 1988.
• Keen M., Rycerstwo, tłum. A. Bugaj, Państwo­wy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2014.
• Le Goff J., Niezwykli bohaterowie i cudow­ne budowle średniowiecza, tłum. K. Mar­czewska, Oficyna Naukowa, Warszawa 2011.
• Marynowska A., Holokaust XI wieku? Pogro­my Żydów niemieckich w przeddzień wy­praw krzyżowych do Ziemi Świętej na pod­stawie wybranych relacji kronikarzy ży­dowskich, „Koło Historii” 13 (2013), Wy­dawnictwo UMCS, s. 23–34.
• Pieśń o Rolandzie, tłum. T. Żeleński (Boy), oprac. A. Drzewicka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1991.
• Publius Cornelius Tacitus, Germania, tłum. T. Płóciennik, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2008.
• Riley-Smith J., Krucjaty: historia, tłum. J. Ruszkowski, Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”, Poznań 2008.
• Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych. Pierwsza krucjata i założenie Królestwa Jerozolimskiego, t. 1, tłum. J. Schwakopf, Państwowy Instytut Wydawniczy, War­szawa 1997.
• Wierusz-Kowalski J., Chrześcijaństwo śre­dniowieczne XI–XV wiek, Krajowa Agen­cja Wydawnicza, Warszawa 1985.
• Wilhelm z Tyru, Kronika Królestwa Jerozo­limskiego, tłum. H. Pietruszczak, Zgorze­lec 2020.
• Wulff D. M., Psychologia religii: klasyczna i współczesna, tłum. P. Jabłoński, M. Sa­cha-Piekło, P. Socha, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.

---