Arab. Dualis, czyli zagadka tożsamości

Zbigniew Landowski ID

Uniwersytet Gdański, Instytut Historii

numer: 2, rok: 2021

https://doi.org/10.5281/zenodo.7430202

 

 

 

Arab. Dualis, or the Mystery of Identity

Abstract

Arab. Dualis, or the mystery of identity, is a review article devoted to the critical presentation of scientific positions and perspectives of the last century, focusing on defining the concepts of ‘Arab’, ‘Arabic’ and ‘Arabic’. To this day, there are attempts to define them, more or less objective, in the literature on the subject. Scientists use the achievements of various fields and branches of science and their methods to obtain satis¬factory result. Scientific achievements dupli¬cate many misleading stereotypes and myth¬ical axioms in this respect, often referring to the post-romantic vision of ‘Arab’ and later, post-war ideological positions com¬monly shaped by non-scientific factors. The scope of the study included selected West¬ern literature on the subject; it represents the most important and influential research trends. They were divided into groups: refer¬ring to the common history, geographic and territorial identity, and linguistic identity as the basis of the unity of ‘Arabs’, emphasizing the etymological research of the title con¬cept. The next sets of factors are the histor¬ical community, anthropological (including genetic), legal-political, and socio-psycho¬logical identity seen from the point of view of political science and cultural anthropolo¬gy. Their boundaries are fluid, and the ma¬terial illustrating them has been assigned to them arbitrarily – to avoid repetition.

Key words: Arab, arabic, arabicness, eth¬nos, identity, self-identification, cultural community, ethnic community, linguistic community, Arab genotype

---

Arab. Dualis, czyli zagadka tożsamości

Abstrakt

Arab. Dualis, czyli zagad¬ka tożsamości to przeglądowy artykuł po¬święcony krytycznej prezentacji stanowisk i perspektyw naukowych z ostatniego stule¬cia, koncentrujących się na określeniu pojęć ‘Arab’, ‘arabskość’ i ‘arabski. Po dziś dzień trwają w literaturze przedmiotu próby ich zdefiniowaniu, mniej lub bardziej obiek¬tywne. Uczeni korzystają z dorobku różnych dziedzin i gałęzi nauk oraz ich metod, aby uzyskać zadowalający rezultat. W dorobku naukowym powiela się w tym zakresie wie¬le mylnych stereotypów i mitycznych aksjo¬matów, szczególnie często odwołujących się do postromantycznej wizji ‘Araba’ i później¬szych, powojennych ideologicznych stano¬wisk nagminnie kształtowanych przez czyn¬niki nienaukowe. Zakresem badania objęto wybraną zachodnią literaturę przedmiotu, reprezentuje ona najważniejsze i wpływowe nurty badawcze. Podzielono je na grupy: od¬wołujące się do wspólnoty dziejów, geogra¬ficzno-terytorialnej i tożsamości językowej jako podstawy jedności ‘Arabów’, przy czym uwypuklono badania etymologiczne tytu¬łowego pojęcia. Kolejne zespoły czynników to wspólnota historyczna, tożsamość antro¬pologiczna (w tym genetyczna), prawno-po¬lityczna i społeczno-psychologiczna widzia¬ne z punktu widzenia politologii i antropolo¬gii kulturowej. Ich granice są płynne, a ma¬teriał je ilustrujący został im arbitralnie przy¬dzielony – dla uniknięcia powtórzeń.

Słowa kluczowe: Arab, arabskość, arab¬ski, etnos, tożsamość, autoidentyfikacja, wspólnota kulturowa, wspólnota etniczna, wspólnota językowa, genotyp Araba

---

Bibliogafia

Ahmad F., The Young Turks and the Otto­man Nationalities: Armenians, Greeks, Albanians, Jews, and Arabs 1908–1918, University of Utah Press, Salt Lake City 2014.

Allen M., Arabs, Bloomsbury Publishing, London–New York 2006.

Arabowie. Słownik encyklopedyczny, red. M. M. Dziekan, PWN, Warszawa 2001.

Бибикова О. П., Арабы. Историко-этно­графические очерки, АСТ, Москва 2008.

Bosworth C. E., The Arabs, Byzantium and Iran. Studies in Early Islamic History and Culture, Ashgate Publishing Company, Brookfield 1996.

Danecki J., Arabowie, PIW, Warszawa 2001.

Danecki J., Kultura islamu. Słownik, WSziP, Warszawa 1997.

Danecki J., Wstęp, w: B. Lewis, Arabowie w historii, PIW, Warszawa 1995.

Digard J.-P., Les Arabes: vus par Maxime Rodinson, “L’Homme” 1980, t. 20, nr 1, s. 113–116.

Dunlop D. M., Arab civilization to AD 1500, Longman, London–Beirut 1971.

Dziekan M. M., Arabowie przed islamem. Narodziny nowej religii, w: Bizancjum i Arabowie. Spotkanie cywilizacji VI– VIII wiek, red. T. Wolińska, P. Filipczak, PWN, Warszawa 2015, s. 47–63.

Faris N. A., Husajn M.T., The Crescent In Crisis. An Interpretative Study of the Mo­dern Arab World, University of Kansas Press, Lawrence 1955.

Fryzeł T., Jedność arabska. Idea i rzeczywi­stość, WMON, Warszawa 1974.

Genetic Disorders in the Arab World: Uni­ted Arab Emirates, Vol. 1, red. G.O. Tad­mouri, A. M. Taleb,-al , N. Khaja,- al, Gerges F. A., Making the Arab World: Nas­ser, Qutb, and the Clash That Shaped the Middle East, Princeton University Press, Princeton 2018.

Hathaway J., Arabowie pod panowa­niem Osmanów, 1516–1800, współpr. K. K. Barbit, przeł. K. Pachniak, Dialog, Warszawa 2012.

Hayoun M., When We Were Arabs: A Je­wish Family’s Forgotten History, The New Press, New York 2019.

Hittie P. K., Dzieje Arabów, PWN, Warsza­wa 1969.

Hourani A., Historia Arabów, Wydawnic­twa Narody i Cywilizacje, Gdańsk 2003.

Hoyland R. G., Arabia and The Arabs. From the Bronze Age to the coming of Islam, Ro­utledge, London–New York 2001.

Kayali H., Arabs and Young Turks: Ottoma­nism, Arabism, and Islamism in the Ot­toman Empire 1908–1918, University of California Press, Berkeley–Los Ange­les 1997.

Khalidi R., Anderson L., Muslih M., Simon R.S., The Origins of Arab Nationalism, Co­lumbia University Press, New York 1993.

Khidayer E., Życie po arabsku, Prószyński i Ska, Warszawa 2013.

Lacoste Y., Le Grand Maghreb, un vaste en­semble géopolitique, w: L’Etat du Maghreb, red. C. de Lacoste-Dujardin, Y. Lacoste, La Découverte, Paris 1991.

Lewis B., Arabowie w historii, PIW, Warsza­wa 1995.

Madeyska D., Historia świata arabskiego. Okres osmański 1516–1920, WUW, War­szawa 1988.

Madeyska D., Historia świata arabskiego. Okres klasyczny od starożytności do końca epoki Umajjadów (750), WUW, Warsza­wa 1999.

Mackintosh-Smith T., Arabs. A 3,000-year hi­story of peoples, tribes and empires, Yale Uni­versity Press, New Haven–London 2019.

Mały słownik kultury świata arabskiego, red. J. Bielawski, WP, Warszawa 1971.

Rodinson M., Les Arabes, Presses universita­ires de France, Paris 1979.

Schlicht A., Die Araber und Europa. 2000 Jahre gemeinsamer Geschichte, Kohlham­mer, Stuttgart 2008.

Словарь русского языка, red. А. П. Евгенье­вой, Рус. яз.; Полиграфресурсы, Москва 1999.

Wien P., Arab Nationalism: The Politics of Hi­story and Culture in the Modern Middle East, Routledge, London–New York 2017.

 

Źródła internetowe

Biblia Tysiąclecia, https://biblia.deon.pl [do­stęp: 5 lutego 2021].

Bosworth C. E., ʿARAB i. Arabs and Iran in the pre-Islamic period, w: Encyclopaedia Iranica, t. II, cz. 2, s. 201–203, http:// www.iranicaonline.org/articles/arab­-i [dostęp: 5 lutego 2021].

Magee P., Review of “Arabia and the Arabs: from the Bronze Age to the coming of Islam” [New York 2003] by Robert G. Hoyland, w: “Bryn Mawr Classical Re­view” 2003, https://bmcr.brynmawr. edu/2003/2003.02.27 [dostęp: 5 lutego 2021].

New World Encyclopedia, https://www. newworldencyclopedia.org/ent r y/ Arab#cite_note-13 [dostęp: 5 lutego 2021].

Овецкий М., https://proza.ru/avtor/mako­vetsky2 [dostęp: 31 sierpnia 2018].

Rodriguez-Flores J. L., Fakhro K., Agosto­-Perez F., Ramstetter M. D., Arbiza L., Vincent T. L., Robay A., Malek J. A., Suhre K., Chouchane L., Badii R., Al­-Nabet Al-Marri A., Abi Khalil Ch., Zi­rie M., Jayyousi A., Salit J., Keinan A., Clark A. G., Crystal R. G., Mezey J. G., Indigenous Arabs are descendants of the earliest split from ancient Eurasian popu­lations, “Genome Res.” 2016, nr 26 (2), s. 151–162, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pmc/articles/PMC4728368 [dostęp: 5 lu­tego 2021].

Watt W. M., Cachia P., Who is an Arab?, https://www.africa.upenn.edu/K-12/ Who_16629.html [dostęp: 5 lutego 2021].

Жуковская Д., Кто такие арабы?, w: Исто­рия культуры, https://historicus.ru/kto_ takie_arabi [dostęp: 5 lutego 2021].

---