Francuska filozofia religii

Karol Tarnowski ID

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Filozoficzny

numer: 2, rok: 2019

https://doi.org/10.5281/zenodo.5528586

 

 

French Philosophy of Religion

Abstract

It is difficult to outline the synthesis of French philosophy inspired by a religion, because this concept is rich and diversified. Certainly, what is significance for this philosophy is concentrating on the concept of subject. The entire French philosophy is derived from Descartes, although the Cartesian current is just a peculiar branch of this philosophy. The map of this philosophy has been divided into three heritages: Maine de Biran andFrench philosophy of reflection, Pascal's heritage and the concept of personalism, and finally – uniquely Cartesian (in the broadest sense) heritage of phenomenology and hermeneutics
of Ricoeur. These intellectual currents are different, but related with “spirit” of French
philosophy, which is, above all, the philosophy of the experiencing and thinking subject , and his relation to God. It is also a philosophy that is most exposed to attempts of the postmodern deconstruction, e.g. by Jacques Derrida or Jean-Luc Nancy. Its permanence and timelessness, however, are proved in the volumes of Jean-Luc Marion, as well as in the still little studied work of Michel Henry, and in the admirable hermeneutic studies of Ricoeur.

 

 Key words: reflection, metaphysical desire, immanence/transcendence, donation, phenomenology

---

Francuska filozofia religii

Abstrakt

Zarysowanie syntezy francuskiej filozofii inspirującej się religią jest trudne, gdyż filozofia ta jest bogata i zróżnicowana.
Z pewnością znakiem rozpoznawczym tej filozofii jest skoncentrowanie się na koncepcji podmiotu: cała filozofia francuska wywodzi się z Kartezjusza, choć nurt kartezjański w tej filozofii jest jej specyficzną odnogą. Mapa tej filozofii została podzielona na trzy dziedzictwa: Maine de Birana – francuska filozofia refleksji – dziedzictwo Pascala i personalizm, wreszcie – specyficznie kartezjańskie w szerokim sensie – dziedzictwo fenomenologii oraz hermeneutyki Ricoeura. Nurty te są odmienne, ale spokrewnione „duchem” filozofii francuskiej, która jest przede wszystkim filozofią podmiotu przeżywającego i myślącego i jego relacji do Boga. Jest to też filozofia, która jest wystawiona najostrzej na próby postmodernistycznej dekonstrukcji, np. w wydaniu Jacques’a Derridy czy Jean-Luc Nancy’ego. Jej trwałość i młodość sprawdzają się jednak w kolejnych tomach Jean-Luc Mariona, we wciąż mało zbadanym dorobku Michela Henry’ego, wreszcie w budzących podziw hermeneutycznych studiach Ricoeura.

 

Słowa kluczowe: refleksja, pragnienie metafizyczne, immanencja, transcendencja, darowizna, fenomenologia

---

Bibliografia

Bergson H., Dwa źródła moralności i religii, tłum. P. Kostyło, K. Skorulski, Wydaw­nictwo Znak, Kraków 1993.

Bergson H., Ewolucja twórcza, tłum. F. Zna­niecki, wstęp L. Kołakowski, Wydawnic­two Zielona Sowa 2004.

Blondel M., La Philosophie et l’Esprit Chrétien, t. 1: Autonomie essentielle et con­nexion indeclinable, Paris, PUF 1944.

Blondel M., La Philosophie et l’Esprit Chrétien, t. 2: Conditions de la symbiose seule normale et salutaire, Paris, PUF 1946.

Biran M. de, Oeuvres choisies, ed. H. Gou­hier, Paris 1942.

Birand M. de, Fragments relatifs aux fondements de la morale et de la religion (1818), w: Oeu­vres choisies, ed. H. Gouhier, Paris 1942.

Duméry H., Philosophie de la Religion. Es­sai sur la signification du christianisme, 2 vol., Paris 1957.

Duméry H., Problem Boga w filozofii religii. Krytyczny rozbiór kategorii Absolutu i sche­matu transcendencji, tłum. I. Kania, przed­mowa P. Siejkowski OP, Kraków 1994.

Henry M., C’est Moi la Verité, pour une philosophie du christianisme, Seuil, Pa­ris 1996.

Henry M., Filozofia ciała, tłum. M. Frankiewicz, D. Adamski, Wydaw­nictwo Homini, Kraków 2012.

Journal intime de Maine de Biran, publié avec un Avant-propos, une Introduction et des Notes par A. de Lavalette Monbun, Paris 1927.

Lévinas E., Całość i nieskończoność. Esej o ze­wnętrzności, tłum. M. Kowalska, Wydaw­nictwo Naukowe PAN, Warszawa 2012.

Marcel G., Dziennik metafizyczny (wybór), tłum. E. Wende, wybrał K. Tarnowski, tłum. oprac. S. Cichowicz, Instytut Wy­dawniczy PAX, Warszawa 1987.

Marcel G., Być i mieć, tłum. P. Lubicz, In­stytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.

Marcel G., Od sprzeciwu do wezwania, tłum. S. Ławicki, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1965.

Marion J.-L., Bóg bez bycia, tłum. M. Fran­kiewicz, wprowadzenie K. Tarnowski, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996.

Marion J.-L., Będąc danym. Esej o fenomeno­logii donacji, tłum. i wstęp W. Starzyński, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2007.

Nabert J., Essai sur le mal, Paris 1970.

Nambert J., Le désir de Dieu, Paris 1966.

Nancy J.-L., Déconstruction du christiani­sme, 1: La déclosion, Galileé « La philo­sophie en effet», Paris 2005.

Nédoncelle M, La réciprocité des conciences, es­sau sur la nature de la personne, “Philosophie de l’Esprit, ed. Aubier montaigne 1942.

Pascal B., Myśli, tłum. T. Żeleński (Boy), przyg. do druku M. Tazbir, Insty­tut Wydawniczy PAX, Warszawa 1968.

Ricoeur P., Symbolika zła, tłum. S. Cicho­wicz, M. Ochab, Warszawa 2015.

Ricoeur P., Myśleć biblijnie, tłum. E. Muko­id, M. Tarnowska, Kraków, Znak 2003.

Ricoeur P., Nazwać Boga. Teksty Paula Ri­coeura, tłum. i oprac. R. Grzywacz, Wy­dawnictwo WAM, Kraków 2011.

Tarnowski K., Główne nurty współcze­snej francuskiej filozofii religii, w: Od filo­zofii refleksji do hermeneutyki, red. J. Bar­cik, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kra­ków (brak roku wydania), s. 5–20.

Weil S., Świadomość nadrzyrodzona (wybór myśli), tłum. A. Olędzka-Frybesowa, In­stytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1965.

---