Charakter Pisma Świętego według Orygenesa

Piotr Frey OP ID
DOI: https://doi.org/10.26881/kg.2023.1.04

 

numer: 1, rok: 2023

 

 

The Nature of the Holy Scripture according to Origen

Abstract

Origen is the pioneer of Christian exegesis. His descendants have advocated for him or in opposition to him. However, no one can deny that his ideas had an enormous impact on basically the whole of Christianity. This fame led first to disputes, then to condemnation, and finally to the great Alexandrian being forgotten for many centuries. This article aims to show his non-trivial answer to the question: what does it mean that Scripture speaks the truth? In the face of recurring fundamentalisms and oversimplifications, it is worth remembering what a subtle proposal Christianity had already developed in its earliest generations.

Key words: Origenes, Christianity in the third century, exegesis, truth, Scripture, meaning of Scripture, epinoiai tou Christou, aspects of Christ

---

Charakter Pisma Świętego według Orygenesa

Abstrakt

Orygenes jest pionierem egzegezy chrześcijańskiej. Jego potomni opowiadali się za nim lub stawali w opozycji do niego. Nikt jednak nie zaprzeczy przeolbrzymiego wpływu, jaki jego koncepcje miały w zasadzie na całe chrześcijaństwo. Ta sława doprowadzi najpierw do sporów, potem do potępienia, aż wreszcie do zapomnienia na wiele wieków o wielkim Aleksandryjczyku. Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie jego niebanalnej odpowiedzi na pytanie: Co to oznacza, że Pismo Święte mówi prawdę? Wobec powracających fundamentalizmów i uproszczeń, warto przypomnieć sobie, jak subtelną propozycję wypracowało chrześcijaństwo już w pierwszych swoich pokoleniach.

Słowa kluczowe: ikona, Jerzy Nowosielski, teologia ikony, chrystologia odgórna, chrystologia oddolna, Ukrzyżowanie, Krzyż, sztuka sakralna, krucyfiks mistyczny

---

Bibliogafia

1. Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, tłum. A. Caba, ŹMT 70, Wydawnictwo WAM, Kraków 2013.

2. Ewagriusz z Pontu, O modlitwie, w: Pisma ascetyczne, cz. I, Źródła Monastyczne 18, Wydawnictwo Benedektynów, Kraków–Tyniec 2007.

3. Origenes, Commentarii in Joannem, red. C. Blanc, SCh 120, Paris 1966, SCh 157, Paris 1970, SCh 222, Paris 1975, SCh 290, Paris 1982, SCh 385, Paris 1992.

4. Origenes, Commentarium in Evangelium Matthaei, red. R. Girod, SCh 162, Paris 1970.

5. Origenes, Contre Celse, red. M. Borret, Sources Chrétiennes 132, Paris, 1967, SCh 136, Paris, 1968, SCh 147, Paris, 1969, SCh 150, Paris, 1969.

6. Origenes, De Principiis t. 1, red. H. Crouzel, M. Simonetti, SCh 252, Paris 1978, SCh 268, Paris 1980, SCh 312, Paris 1984.

7. Origenes, Homiliae in Exodum, red. M. Borret, Sources Chrétiennes 321, Paris 1985.

8. Origenes, Homiliae in Genesim, red. H. de Lubac, L. Doutreleau, Sources Chrétiennes 7 bis, Paris 1985.

9. Origenes, Homiliae in Numeros, red. L. Doutreleau, Sources Chrétiennes 415, Paris 1996, SCh 442, Paris 1999, SCh 461, Paris 2001.

10. Orygenes, Homilie o Księdze Liczb, tłum. S. Kalinkowski, Wydawnictwo WAM, ŹMT 76, Kraków 2016.

11. Orygenes, Homilie o Księdze Rodzaju, tłum. S. Kalinkowski, Wydawnictwo WAM, ŹMT 64, Kraków 2012.

12. Orygenes, Homilie o Księdze Wyjścia, tłum. S. Kalinkowski, Wydawnictwo WAM, ŹMT 64, Kraków 2012.

13. Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, tłum. S. Kalinkowski, Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, ŹMT 27, Kraków 2005.

14. Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. I, tłum. K. Augustyniak, Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, ŹMT 10, Kraków 1998.

15. Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. II, tłum. K. Augustyniak, Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, ŹMT 25 Kraków 2002.

16. Orygenes, O Modlitwie, w: Odpowiedź na Słowo: Najstarsi mistrzowie chrześcijańskiej modlitwy, oprac. H. Pietras, Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, Kraków 1993.

17. Orygenes, O zasadach, tłum. S. Kalinkowski, Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, ŹMT 1, Kraków 1996.

18. Orygenes, Przeciw Celsusowi, tłum. S. Kalinkowski, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1977.

19. Harding E. M., Origenist Crises, w: The Westminster Handbook to Origen, red. J. A. McGuckin, London 2004, s. 162–167.

20. McGuckin J. A., The Scholarly Works of Origen, w: The Westminster Handbook to Origen, red. J. A. McGuckin, Louisville 2004, s. 25–41.

21. Mietliński M., Mit a prawda według M. Eliadego, „Studia Theologica Varsaviensia” 1976, nr 2 (14), s. 211–231.

22. Mortley R., From Word to Silence, Vol. 2: The Way of Negation, Christian and Greek, Bonn 1986.

23. Mrugalski D., Agnostos Theos: Relacja między nieskończonością a niepoznawalnością Boga w doktrynach Medioplatoników, „Roczniki Filozoficzne” 2019, t. 67, nr 3 , s. 25–51.

24. Mulder F S., Gospel Differences, Harmonisations, and Historical Truth: Origen and Francis Watson’s Paradigm Shift?, “Themelios” 2017, nr 1 (42), s. 122–143.

25. Nieścior L., Wstęp, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, tłum. K. Bielawski, cz. I, Źródła Monastyczne 18, Tyniec – Wydawnictwo Benedektynów, Kraków 2007, s. 11–49.

26. O’Keefe J., Scriptural Interpretation, w: The Westminster Handbook to Origen, red. J. A. McGuckin, Louisville 2004, s. 193–197.

27. Paddle A. G., Contemplation, w: The Westminster Handbook to Origen, red. J. A. McGuckin, London 2004, s. 81–83

28. Papieska Komisja Biblijna, Natchnienie i prawda Pisma Świętego, tłum. H. Witczyk, Kielce 2014.

29. Pietras H., Wprowadzenie, w: Orygenes, O Zasadach, tłum. S. Kalinkowski, ŹMT 1, Kraków 1996, s. 5–37.

30. Pinckaers S. T., Źródła Moralności Chrześcijańskiej, tłum. A. Kuryś, Poznań 1994.

31. Sheridan M., Language for God in Patristic Tradition, Downers Grove 2015.

32. Simonetti M., Między dosłownością a alegorią, tłum. T. Skibiński, Kraków 2000.

33. Stanula E., Ojciec chrześcijańskiej interpretacji Pisma Świętego, w: Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, tłum. S. Kalinkowski, ŹMT 27, Kraków 2005, s. 20–48.

34. Stanula E., Wprowadzenie, w: Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. I, tłum. K. Augustyniak, ŹMT 10, Kraków 1998, s. 5-32.

35. Szram M., Osobowy charakter biblijnego Słowa w rozumieniu Orygenesa, „Verbum Vitae” 2005, nr 7, s. 187–200.

36. Turzyński P., Antropologia Trychotomiczna Orygenesa, „Vox Patrum” 2015, nr 35 (63), s. 35–46.

37. Tzamalikos P., Origen: Philosophy of History & Eschatology, Supplements to Vigiliae Christianae (Vol. 85), Leiden 2007.

38. Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa 2000.

---