Pamięć miasta w Mȕnchhauseniada Jerzego Limona

Olga Kubińska ID
Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny

DOI: https://doi.org/10.26881/kg.2023.1.06

 

numer: 1, rok: 2023

 

The Memory of the City in Mȕnchhauseniada by Jerzy Limon

Abstract

The article analyses the first novel by Jerzy Limon, Mȕnchhauseniada (1980), rooted in a postwar seaside spa, whose prewar inhabitants, Germans, have been largely replaced by dislocated people from Eastern Poland. Thus, the new inhabitants were forced to renegotiate its own identity. The novel, analysed withing the framework of memory studies, traces Limon’s pursuit of an adequate literary genre which would depict the effects massive displacement of people after World War II.
The juxtaposition of paradocumentary descriptions, picaresque novel or narrative transgressing the limitations of conventional novel of manners. All theses features seem to be stemming from the instability of the times in which the narration is set, as well as from historical and social events in a town which mimetically follows Sopot and Gdansk after World War II. In consequence, the novel offers additional insights if is interpreted in terms of magical realism, which first appeared in unstable post war Europe, i.e. in the Weimar Republic in 1925.

Key words: Mȕnchhauseniada , novel, magic realism, memory, collective memory

---

Pamięć miasta w Mȕnchhauseniada Jerzego Limona

Abstrakt

Artykuł omawia pierwszą powieść Jerzego Limona, Mȕnchhauseniada (1980), osadzoną w powojennym kurorcie nadmorskim, który z miasta Niemców, Kaszubów i Polaków został miastem przesiedleńców ze Wschodu i musi przenegocjować swoją nową tożsamość. Powieść, analizowana w kategoriach badań nad pamięcią, ukazuje poszukiwania adekwatnego gatunku literackiego, konwencji języka, które oddadzą procesy historyczne zachodzące po masowych przesiedleniach w efekcie II wojny światowej. Zderzenie paradokumentalnego charakteru opisów, powieści szkatułkowej, elementów pikarejskich, czy wręcz narracji rozpychających ramy powieści obyczajowej, zdają się wiązać z niestabilnością czasów, w jakich powieść została umieszczona, jak również wydarzeń historycznych i społecznych w mieście, które stanowi (a)mimetyczne odwzorowanie Sopotu czy Gdańska po II wojnie światowej.
W efekcie powieść zyskuje, gdy czytać ją również w kategoriach realizmu magicznego, który narodził się w niestabilnej Europie po I wojnie światowej, czyli w Republice Weimarskiej w 1925 roku.

Słowa kluczowe: Mȕnchhauseniada , powieść, realizm magiczny, pamięć, pamięć zbiorowa

---

Bibliogafia

1.       Assmann J., Religion and Cultural Memory: Ten Studies, tłum. R. Livingstone, Stanford University Press, Stanford 2006.

2.       Blacker U., Memory, the City and the Legacy of the World War II in East Central Europe. The Ghosts of Others, Routledge, London–New York, 2019.

3.       Connerton P., How Modernity Forgets, Cambridge University Press, Cambridge 2009.

4.       Erll A., Rigney A., Literature and the Production of Cultural Memory: Introduction, “European Journal of English Studies” 2006,10:2, s. 111–115 [DOI:10.1080/13825570600753394].

5.       Hart S. M., Magical Realism: Style and Substance, [w:] A Companion to Magical realism, red. S. M. Hart i W.-Ch. Ouyang, Tamesis, Atheneum Press Ltd, Woodbridge 2005, s.1–13.

6.       Heath T. i Cocolin M., Hitler’s Lost State – the Fall of Prussia & The ‘Wilhelm Gustloff’ Tragedy, Pen & Sword Military, [s.l.] 2020.

7.       Hirsch M., Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory, Harvard University Press,  Cambridge–London 1997 (Create Space Independent Publishing Platform, 2012).

8.       Limon J., Mȕnchhauseniada, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2023 [1980].

9.       Middleton D., Edwards D., Conversational Remembering: A Social Psychological Approach, [w:] Collective Remembering. Inquiries in Social Construction, red. D Middleton, D. Edwards, SAGE Publications, London–New Delhi–Thousands Oaks 1997 (1990), s. 23–45.

10.   Petrikowski N. P., Wilhelm Gustloff, https://www.britannica.com/topic/MV-Wilhelm-Gustloff.

11.   Rosiek S.,  „Posłowie”, [w:] J. Limon, Mȕnchhauseniada, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2023, s. 249–258.

12.   Olick J., Robbins J., ‘Social Memory Studies: From “Collective Memory” to the Historical Sociology of Mnemonic Practices’, “Annual Review of Sociology” 1998, No. 24, s. 105–140.

13.   Staiger U., Steiner H., Webber A. (red.), Memory Culture and the Contemporary City, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2009.

---