Dialog a uczenie się Innego

Helena Liwo ID

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Pedagogiki

numer: 1, rok: 2018

pdf

 

A dialogue and educating The Other

Abstract

The paper is focused on the reflection of the presence of the Other in the dialogue space. Spoken language is the basis of a dialogue, and its non-lexical elements: accent, melody and quantity (alltogether coined a name “prosody”) provide information to validate a verbal expression as a communication action. Consequently, a deaf person is defined as the Other because us his/her limited prosodic skills. The-state-of-the-art cochlear implants enable individuals who suffer from profound hearing loss to develop their hearing and language, particulary prosodic, skills, thus enabling them to initiate a dialogue. However, a question can be asked, if this dialogue is based on getting the deaf individuals closer to hearing ones in terms of hearing skills, or whether it is rather appropriate to abandon the “deaf person” stereotype and consider such individuals not as strangers but as part of the hearing community.

Key words: dialogue, prosody, the Other, deaf, cochlear implant


Dialog a uczenie się Innego

Abstrakt

Artykuł koncentruje się na obecności Innego w przestrzeni dialogu. Język mówiony jest podstawą dialogu, a jego nieleksykalne elementy: akcent, melodia i ilość (ogółem nazwane „prozodią”) dostarczają informacji, które ustanawiają wypowiedź werbalną jako działanie komunikacyjne. W konsekwencji osoba głucha jest określana jako Inny, ponieważ ma ograniczone umiejętności prozodyczne. Najnowocześniejsze implanty ślimakowe umożliwiają osobom cierpiącym na głęboki ubytek słuchu rozwój słuchu i języka, zwłaszcza umiejętności prozodycznych, umożliwiając w ten sposób nawiązanie dialogu. Można jednak zadać pytanie, czy dialog ten polega na zbliżeniu osób niesłyszących do osób słyszących, czy raczej wypada porzucić stereotyp „osoby niesłyszącej” i traktować takie osoby nie jako obce, ale jako część społeczności słyszących.

Słowa kluczowe: dialog, prozodia, Inny, głuchy, implant ślimakowy


 

Bibliogafia

Austin John, Mówienie i poznawanie, tłum. Jan Woleński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

Bauman Zygmunt, Wieloznaczność nowoczesna. Nowoczesność wieloznaczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Binos Paris i in., Suprasegmental feauters of CI children via classification of pre-linguistic utterances: two longitudinal case studies, „Journal of Hearing Science” nr 3(2013)1, Institute of Sensory Organs,  s. 37–46.

Chin Steven, Tonya Bergeson, Jennifer Phan, Speech intelligibility and prosody production in children with cochlear implants, „Journal of Communication Disorders” nr 45(2012)5, Elsevier B.V., s. 355–366.

Crystal David, The Cambridge Encyclopedia of Language (wyd. 3), Cambridge University Press, Cambridge 2010.

Delsol Chantal, Czym jest człowiek? Kurs antropologii dla niewtajemniczonych, tłum. Małgorzata Kowalska, Wydawnictwo  Znak, Kraków 2011.

Dłuska Maria, Prozodia języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.

Dumment Michael, Język i komunikacja, tłum. Tadeusz Sztubka w: Filozofia języka, red. nauk. Barbara Stanosz, Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1993.

Forner Linda L., Thomas J. Hixon, Respiratory kinematics in profoundly hearing-impaired speaker, „Journal of Speech and Hearing Research” 1977, vol. 20, American Speech and Hearing Association, s. 373–408.

Grucza Franciszek, O komunikacji międzyludzkiej – jej podstawach, środkach, rodzajach, płaszczyznach, składnikach i zewnętrznych uwarunkowaniach w: Modele komunikacji międzyludzkiej. Materiały z XV Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW Łąck, 26-28 kwietnia 1989 r., red. nauk. Waldemar Woźniakowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992, s. 9–30.

Habermas Jürgen, Pojęcie działania komunikacyjnego, „Kultura i społeczeństwo” nr 3(1986)30,  Wydawnictwo Komitetu Socjologii PAN, s. 21–44.

Habermas Jürgen, Teoria działania komunikacyjnego. Racjonalność działania a racjonalność społeczna, t. I, tłum. Marek Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Jadacka Hanna, Akcent w: Prozodia, fonetyka i fonologia, red. nauk. Jerzy Bartmiński i Marta Nowosad-Bakalarczyk, Wydawnictwo UMCS, Lublin b.r.w., s. 167–171.

Kłoczowski Jan Andrzej, Filozofia dialogu, Wydawnictwo ”W drodze”, Poznań 2001, s. 39–52.

Kowalska Alina, Metodyka kształtowania elementów prozodycznych w wypowiedziach dzieci z uszkodzonym słuchem, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1989.

Kwarciak Bogusław, Początki i podstawowe mechanizmy świadomości metajęzykowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1995.

La Bruna Murphy Angela, Nancy S. McGarr, Federica Bell-Berti, Acoustic analysis of stress contrasts produced by hearing-impaired children, „The Volta Review” nr 92 (1990), Volta Speech Association for the Deaf, s. 80–91.

Liwo Helena, (Nie)słyszący a społeczny stereotyp głuchego, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk 2018 (w druku).

Liwo Helena, (Nie)słyszący jako nowy podmiot surdopedagogiki w: Stereotypy a starość i niepełnosprawność, red. nauk. Anna Leszczyńska-Rejchert, Ewa Kantowicz, Wydawnictwo Akapit, Toruń 2012.

Liwo Helena, Implantowanie i działania pedagogiczne jako czynniki w rozwoju komunikacyjnych cech suprasegmentalnych mowy u dzieci z głuchotą prelingwalną do 2 –go roku życia, Niepublikowana praca doktorska, Gdańsk 2014.

Liwo Helena, Komunikacyjny status prozodii mowy w kontekście roszczeń do ważności Jürgena Habermasa, „Universitas Gedanesis” 2015, t. 50, r. 27, Wydawnictwo Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego, s. 115–136.

Liwo Helena, W stronę dialogu z Innym. Społeczne i edukacyjne konteksty kształtowania prozodii mowy u niesłyszących w: Edukacja – wartości – kontrowersje, red. nauk. Szymon Dąbrowski, Małgorzata Obrycka,  Wydawnictwo Katedra, Gdańsk 2017, s. 179–180.

Łobacz Piotr, Polska fonologia dziecięca: studia fonetyczno-akustyczne, Wydawnictwo Energeia, Warszawa 1996.

Osberger Mary Joe i in., Independent evaluation of the speech perception abilities of children with the Nucleus 22-channel cochlear implant system, „Ear and Hearing” nr 12(Supl.)(1991), American Auditory Society, Lippincott, Williams & Wilkins, s. 105–115.

Osberger Mary Joe, Nancy S. McGarr, Speech production characteristics of the hearing impaired w: Speech and language: advances in basic research and practice, red. nauk. Norman Lass, Academic Press, New York 1982.

Ostaszewska Danuta, Jolanta Tambor, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2000.

Rutkowiak Joanna, O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne w: Pytanie – dialog – wychowanie, red. nauk. tejże, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.

Snow David, David D. Ertmer, The development of intonation in young children with cochlear implants: A preliminary study of the influence of age at implantation and length of implant experience, „Clinical Linguistics and Phonetics” nr 23(2009)9, Taylor and Francis online, s. 665–679.

Szpyra-Kozłowska Jolanta, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.

Szuchnik Joanna, Terapia logopedyczna osób po wszczepieniu implantu ślimakowego w: Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, red. nauk. Tadeusz Gałkowski, Elżbieta Szeląg, Grażyna Jastrzębowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005, s. 653–675.

Waldenfels Bernhard, Topografia obcego. Studia z fenomenologii obcego, tłum. Janusz Sidorek, Terminus, t. 29, Warszawa 2002.

Weinsberg Adam, Językoznawstwo ogólne, PWN, Warszawa 1983.

Wierzchowska Bożena, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.

Wierzchowska Bożena, Wymowa polska, Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965.

Wiśniewski Michał, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń 2007.


Artykuły z numeru wiosna/lato 2018 [nr 1(2)/2018]

Małgorzata Obrycka, Szymon Dąbrowski

Pedagogika religii jako subdyscyplina nauk o edukacji – między inkluzją a ekskluzją w badaniach edukacyjnych

Małgorzata Obrycka, Szymon Dąbrowski
Pedagogika religii jako subdyscyplina nauk o edukacji – między inkluzją a ekskluzją w badaniach edukacyjnych


Poniższy wstęp jest próbują ukazania problemu statusu religioznawstwa i teologii w stosunku do współczesnego horyzontu poznawczego w pedagogice religii. Biorąc pod uwagę przede wszystkim kontekst pedagogiczny, analizowane tezy dotyczą podstawowych racji dla uprawiania współczesnej pedagogiki religii. Celem artykułu jest ukazanie miejsca i roli religioznawstwa oraz teologii we wspomnianej subdyscyplinie. Na potrzeby niniejszego opracowania zostaną przeanalizowane historycznie wypracowane modele pedagogiki religii oraz wskazane zostaną najważniejsze perspektywy interpretacyjne odnoszące się do badań nad religią w kontekście edukacyjnym. W zebranym materiale badawczym poszukujemy możliwości rozwoju pedagogiki religii opartej przede wszystkim na podstawach pedagogiki i humanistyki współczesnej.

Czytaj więcej...

Małgorzata Obrycka

Etyczność i religijność w edukacyjnym dyskursie aksjologicznym

Małgorzata Obrycka

Etyczność i religijność w edukacyjnym dyskursie aksjologicznym

 

Celem artykułu jest rozpoznanie sposobu funkcjonowania w polskim systemie oświatowym lekcji etyki oraz lekcji religii. Jednocześnie wyeksponowano stanowisko, zgodnie z którym przedmioty te nie powinny być promowane jako ekwiwalentne względem siebie. Podtrzymywane w szkołach podstawowych i średnich przekonanie, że lekcje etyki są tylko dla uczniów niewierzących, utrwala mit, że etyka jest wrogiem religii.

Czytaj więcej...

Szymon Dąbrowski

Fenomenologiczne badania społeczne inspiracją dla polskiej pedagogiki religii

Szymon Dąbrowski
Fenomenologiczne badania społeczne inspiracją dla polskiej pedagogiki religii


Tekst poświęcony jest fenomenologii społecznej, czyli możliwości wykorzystania metod analizy fenomenologicznej w badaniach społecznych, głównie w twórczości Edmunda Husserla, Alfreda Schütza i Józefa Tischnera. Jest to prezentacja badań opartych na metodzie fenomenologicznej, które z jednej strony prowadzą do analiz holistycznych, z drugiej do studiów inkluzyjnych i porównawczych. Ta perspektywa jest ciekawa i niezwykle twórcza poznawczo dla polskiej pedagogiki religii (katechezy), która nie doczekała się jeszcze gruntownych analiz w tym paradygmacie badawczym. Wydaje się, że w kontekście tak dynamicznych zmian społeczno-kulturowych, jest to dziś proces konieczny.

Czytaj więcej...

Marta Znaniecka

Uważność w szkole - kształcenie umysłu, serca i ciała

Marta Znaniecka
Uważność w szkole - kształcenie umysłu, serca i ciała


Wprowadzenie praktyki uważności do edukacji można postrzegać jako egzemplifikację koncepcji edukacji holistycznej J.H. Pestalozziego. Jednocześnie może być postrzegana jako próba przełożenia kategorii „serca” na bardziej szczegółowy język praktyki wychowawczej. We współczesnej szkole w wielu miejscach na świecie przeprowadzane są interesujące eksperymenty. Włączając praktyki kontemplacyjne, takie jak praktyka uważności do programu nauczania, szkoły eksperymentujące z technikami, które pozwalają uczniom pozostać w ciszy, badać stany wewnętrzne i obserwować umysł. Fakt, że pedagogika kontemplacyjna ukazuje sposób przełożenia trudno dostępnych obszarów związanych z duchowością człowieka (sercem, miłością czy współczuciem) na język praktyki wychowawczej wydaje się być czymś świeżym i nowym poznawczo..

Czytaj więcej...

Anna Majer

Problem edukacji medialnej w kontekście badań nad dyskursywnym konstruowaniem męskiej tożsamości w Internecie

Anna Majer
Problem edukacji medialnej w kontekście badań nad dyskursywnym konstruowaniem męskiej tożsamości w Internecie


Celem artykułu jest ukazanie socjalizacyjnego i edukacyjnego oddziaływania dyskursu medialnego, przywołując autorskie badania dotyczące kształtowania męskości i męskiej tożsamości w dyskursie internetowym. W konsekwencji ma to pokazać potrzebę i znaczenie edukacji medialnej we współczesnym świecie i szkole.

Czytaj więcej...

Helena Liwo

Dialog a uczenie się Innego

Helena Liwo
Dialog a uczenie się Innego
 

Artykuł koncentruje się na obecności Innego w przestrzeni dialogu. Język mówiony jest podstawą dialogu, a jego nieleksykalne elementy: akcent, melodia i ilość (ogółem nazwane „prozodią”) dostarczają informacji, które ustanawiają wypowiedź werbalną jako działanie komunikacyjne. W konsekwencji osoba głucha jest określana jako Inny, ponieważ ma ograniczone umiejętności prozodyczne. Najnowocześniejsze implanty ślimakowe umożliwiają osobom cierpiącym na głęboki ubytek słuchu rozwój słuchu i języka, zwłaszcza umiejętności prozodycznych, umożliwiając w ten sposób nawiązanie dialogu. Można jednak zadać pytanie, czy dialog ten polega na zbliżeniu osób niesłyszących do osób słyszących, czy raczej wypada porzucić stereotyp „osoby niesłyszącej” i traktować takie osoby nie jako obce, ale jako część społeczności słyszących.

Czytaj więcej...

Piotr Kostyło

Intuicja jako nagroda za wysiłek intelektualny

Piotr Kostyło
Intuicja jako nagroda za wysiłek intelektualny


W artykule autor podejmuje refleksję nad kategorią intuicji jako nagrody za wysiłek intelektualny na gruncie pedagogiki. Rozważania oparto na analizie myśli francuskiego filozofa Henri Bergsona, zaliczanej zwykle w nurt filozofii życia lub filozofii ducha. W swojej twórczości Bergson połączył pozytywistyczne toki myśli ze spirytualistycznymi. Podobnie jak Heraklit i Plotyn interesował się zmianą, wyróżniając ją jako konstytutywną cechę rzeczywistości. Jego filozofia, związana z takimi pojęciami jak rzeczywisty czas trwania (durée réelle) i siła życiowa (élan vital), wywarła znaczący wpływ na filozofię uniwersalną, zwłaszcza w pierwszych dwóch dekadach XX wieku. W ostatnich dziesięcioleciach zainteresowanie myślą Bergsona koncentrowało się wokół interpretacji nadawanych jej w duchu postmodernistycznym przez Gillesa Deleuze'a w filozofii, której znaczna część inspirowana była dwiema głównymi kategoriami filozofii Bergsona: wielością i trwaniem. Artykuł nie odwołuje się jednak do interpretacji filozoficznych, lecz skupia się na kwestiach pedagogicznych. Okazuje się bowiem, że o ile Bergson jest często przywoływany przez filozofów, o tyle jest on prawie całkowicie pomijany przez pedagogów. Autor w tekście zastanawia się, dlaczego myśl Bergsona, w której eksploruje się tak ważne dla edukacji pojęcia, jak wolność, kreatywność, postęp, intelekt czy intuicja, wciąż czeka na przełożenie na wielkie teorie pedagogiczne, które z kolei stałyby się podstawą owocnej praktyki? To pytanie jest tym bardziej uzasadnione, że sam Bergson, zanim został profesorem w Coll?ge de France, przez siedemnaście lat pracował jako nauczyciel filozofii w państwowych liceach. W jego dorobku z tego okresu pozostały cztery ciekawe wykłady adresowane do uczniów. Poza tym, jako członek Francuskiego Towarzystwa Filozoficznego i Akademii Francuskiej, wypowiadał się publicznie na tematy pedagogiczne. Istotne zagadnienia pedagogiczne pojawiają się także w jego głównych książkach filozoficznych. Dlaczego więc nie mamy pedagogiki Bergsonowskiej? Na to pytanie autor odpowiada w poniżej pracy.

Czytaj więcej...

Jarosław Horowski

O Księdzu Profesorze Jerzym Bagrowiczu i jego refleksji pedagogicznoreligijnej

Jarosław Horowski
O Księdzu Profesorze Jerzym Bagrowiczu i jego refleksji pedagogicznoreligijnej
 

Tekst poświęcony jest osobie księdza profesora Jerzego Bagrowicza. Zaprezentowany został kontekst rozwoju kariery zawodowej oraz zakres problematyki badawczej. Autor koncentruje się szczególnie na trzech fazach rozwoju twórczości Księdza Profesora, począwszy od konstruowania koncepcji edukacji religijnej, poprzez pracę redakcyjną w zakresie pedagogiki religii, aż do opracowania modelu edukacyjnego opartego na dialogu międzykulturowym i międzyreligijnym.

Czytaj więcej...

Bibliografia prac Księdza Profesora Jerzego Bagrowicza

Jarosław Horowski

Bibliografia prac Księdza Profesora Jerzego Bagrowicza

Jarosław Horowski
 

opracował Jarosław Horowski

Czytaj więcej...

Marian Pułtuski

Kohelet Taoista

[recenzja: Mirosław Patalon, Kohelet Taoista. Przyczynek do dialogu międzykulturowego]

Marian Pułtuski
Kohelet Taoista


recenzja: Mirosław Patalon, Kohelet Taoista. Przyczynek do dialogu międzykulturowego

Czytaj więcej...

Józef Majewski

Muzyczna teologia Jana Sebastiana Bacha

[recenzja: Jaroslav Pelikan, Jan Sebastian Bach wśród teologów]

Józef Majewski
Muzyczna teologia Jana Sebastiana Bacha

recenzja: Jaroslav Pelikan, Jan Sebastian Bach wśród teologów

Czytaj więcej...

Maria Urbańska-Bożek

Henri Bergsona pedagogika z ducha wolności

[recenzja: Henri Bergson, Teksty pedagogiczne]

Maria Urbańska-Bożek
Henri Bergsona pedagogika z ducha wolności


recenzja: Henri Bergson, Teksty pedagogiczne

Czytaj więcej...