Dialog a uczenie się Innego

Helena Liwo ID

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Pedagogiki

numer: 1, rok: 2018

 

A dialogue and educating The Other

Abstract

The paper is focused on the reflection of the presence of the Other in the dialogue space. Spoken language is the basis of a dialogue, and its non-lexical elements: accent, melody and quantity (alltogether coined a name “prosody”) provide information to validate a verbal expression as a communication action. Consequently, a deaf person is defined as the Other because us his/her limited prosodic skills. The-state-of-the-art cochlear implants enable individuals who suffer from profound hearing loss to develop their hearing and language, particulary prosodic, skills, thus enabling them to initiate a dialogue. However, a question can be asked, if this dialogue is based on getting the deaf individuals closer to hearing ones in terms of hearing skills, or whether it is rather appropriate to abandon the “deaf person” stereotype and consider such individuals not as strangers but as part of the hearing community.

Key words: dialogue, prosody, the Other, deaf, cochlear implant

---

Dialog a uczenie się Innego

Abstrakt

Artykuł koncentruje się na obecności Innego w przestrzeni dialogu. Język mówiony jest podstawą dialogu, a jego nieleksykalne elementy: akcent, melodia i ilość (ogółem nazwane „prozodią”) dostarczają informacji, które ustanawiają wypowiedź werbalną jako działanie komunikacyjne. W konsekwencji osoba głucha jest określana jako Inny, ponieważ ma ograniczone umiejętności prozodyczne. Najnowocześniejsze implanty ślimakowe umożliwiają osobom cierpiącym na głęboki ubytek słuchu rozwój słuchu i języka, zwłaszcza umiejętności prozodycznych, umożliwiając w ten sposób nawiązanie dialogu. Można jednak zadać pytanie, czy dialog ten polega na zbliżeniu osób niesłyszących do osób słyszących, czy raczej wypada porzucić stereotyp „osoby niesłyszącej” i traktować takie osoby nie jako obce, ale jako część społeczności słyszących.

Słowa kluczowe: dialog, prozodia, Inny, głuchy, implant ślimakowy

---

 

Bibliogafia

Austin John, Mówienie i poznawanie, tłum. Jan Woleński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

Bauman Zygmunt, Wieloznaczność nowoczesna. Nowoczesność wieloznaczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Binos Paris i in., Suprasegmental feauters of CI children via classification of pre-linguistic utterances: two longitudinal case studies, „Journal of Hearing Science” nr 3(2013)1, Institute of Sensory Organs,  s. 37–46.

Chin Steven, Tonya Bergeson, Jennifer Phan, Speech intelligibility and prosody production in children with cochlear implants, „Journal of Communication Disorders” nr 45(2012)5, Elsevier B.V., s. 355–366.

Crystal David, The Cambridge Encyclopedia of Language (wyd. 3), Cambridge University Press, Cambridge 2010.

Delsol Chantal, Czym jest człowiek? Kurs antropologii dla niewtajemniczonych, tłum. Małgorzata Kowalska, Wydawnictwo  Znak, Kraków 2011.

Dłuska Maria, Prozodia języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.

Dumment Michael, Język i komunikacja, tłum. Tadeusz Sztubka w: Filozofia języka, red. nauk. Barbara Stanosz, Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1993.

Forner Linda L., Thomas J. Hixon, Respiratory kinematics in profoundly hearing-impaired speaker, „Journal of Speech and Hearing Research” 1977, vol. 20, American Speech and Hearing Association, s. 373–408.

Grucza Franciszek, O komunikacji międzyludzkiej – jej podstawach, środkach, rodzajach, płaszczyznach, składnikach i zewnętrznych uwarunkowaniach w: Modele komunikacji międzyludzkiej. Materiały z XV Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW Łąck, 26-28 kwietnia 1989 r., red. nauk. Waldemar Woźniakowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992, s. 9–30.

Habermas Jürgen, Pojęcie działania komunikacyjnego, „Kultura i społeczeństwo” nr 3(1986)30,  Wydawnictwo Komitetu Socjologii PAN, s. 21–44.

Habermas Jürgen, Teoria działania komunikacyjnego. Racjonalność działania a racjonalność społeczna, t. I, tłum. Marek Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Jadacka Hanna, Akcent w: Prozodia, fonetyka i fonologia, red. nauk. Jerzy Bartmiński i Marta Nowosad-Bakalarczyk, Wydawnictwo UMCS, Lublin b.r.w., s. 167–171.

Kłoczowski Jan Andrzej, Filozofia dialogu, Wydawnictwo ”W drodze”, Poznań 2001, s. 39–52.

Kowalska Alina, Metodyka kształtowania elementów prozodycznych w wypowiedziach dzieci z uszkodzonym słuchem, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1989.

Kwarciak Bogusław, Początki i podstawowe mechanizmy świadomości metajęzykowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1995.

La Bruna Murphy Angela, Nancy S. McGarr, Federica Bell-Berti, Acoustic analysis of stress contrasts produced by hearing-impaired children, „The Volta Review” nr 92 (1990), Volta Speech Association for the Deaf, s. 80–91.

Liwo Helena, (Nie)słyszący a społeczny stereotyp głuchego, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk 2018 (w druku).

Liwo Helena, (Nie)słyszący jako nowy podmiot surdopedagogiki w: Stereotypy a starość i niepełnosprawność, red. nauk. Anna Leszczyńska-Rejchert, Ewa Kantowicz, Wydawnictwo Akapit, Toruń 2012.

Liwo Helena, Implantowanie i działania pedagogiczne jako czynniki w rozwoju komunikacyjnych cech suprasegmentalnych mowy u dzieci z głuchotą prelingwalną do 2 –go roku życia, Niepublikowana praca doktorska, Gdańsk 2014.

Liwo Helena, Komunikacyjny status prozodii mowy w kontekście roszczeń do ważności Jürgena Habermasa, „Universitas Gedanesis” 2015, t. 50, r. 27, Wydawnictwo Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego, s. 115–136.

Liwo Helena, W stronę dialogu z Innym. Społeczne i edukacyjne konteksty kształtowania prozodii mowy u niesłyszących w: Edukacja – wartości – kontrowersje, red. nauk. Szymon Dąbrowski, Małgorzata Obrycka,  Wydawnictwo Katedra, Gdańsk 2017, s. 179–180.

Łobacz Piotr, Polska fonologia dziecięca: studia fonetyczno-akustyczne, Wydawnictwo Energeia, Warszawa 1996.

Osberger Mary Joe i in., Independent evaluation of the speech perception abilities of children with the Nucleus 22-channel cochlear implant system, „Ear and Hearing” nr 12(Supl.)(1991), American Auditory Society, Lippincott, Williams & Wilkins, s. 105–115.

Osberger Mary Joe, Nancy S. McGarr, Speech production characteristics of the hearing impaired w: Speech and language: advances in basic research and practice, red. nauk. Norman Lass, Academic Press, New York 1982.

Ostaszewska Danuta, Jolanta Tambor, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2000.

Rutkowiak Joanna, O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne w: Pytanie – dialog – wychowanie, red. nauk. tejże, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.

Snow David, David D. Ertmer, The development of intonation in young children with cochlear implants: A preliminary study of the influence of age at implantation and length of implant experience, „Clinical Linguistics and Phonetics” nr 23(2009)9, Taylor and Francis online, s. 665–679.

Szpyra-Kozłowska Jolanta, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.

Szuchnik Joanna, Terapia logopedyczna osób po wszczepieniu implantu ślimakowego w: Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, red. nauk. Tadeusz Gałkowski, Elżbieta Szeląg, Grażyna Jastrzębowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005, s. 653–675.

Waldenfels Bernhard, Topografia obcego. Studia z fenomenologii obcego, tłum. Janusz Sidorek, Terminus, t. 29, Warszawa 2002.

Weinsberg Adam, Językoznawstwo ogólne, PWN, Warszawa 1983.

Wierzchowska Bożena, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.

Wierzchowska Bożena, Wymowa polska, Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965.

Wiśniewski Michał, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń 2007.

---