zasady etyki publikacji 
regulamin 
Darowizna 
Etyczność i religijność w edukacyjnym dyskursie aksjologicznym
Małgorzata Obrycka ID
Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Pedagogiki
numer: 1, rok: 2018
Ethics and religiousness in educational axiological discourse
Abstract
Reflections of this article were placed in the context of problematic issues of producing a contemporary discourse related to recognition in what way ethics and religion classes function in the Polish educational system. At the same time, I wish to display an attitude that these classes should not be promoted as equal in regard to each other. Maintaining the school belief that ethics lessons are only for atheist students perpetuates the myth that ethics is the enemy of religion. A direct inspiration for theoretical optics applied by me is an assumption that, according to which, properly organized education – directed towards aspects of ethics and religiousness – should contribute to improving an intellectual and moral human being.
Key words: education, ethics, morality, religiousness, identity
Etyczność i religijność w edukacyjnym dyskursie aksjologicznym
Abstrakt
Celem artykułu jest rozpoznanie sposobu funkcjonowania w polskim systemie oświatowym lekcji etyki oraz lekcji religii. Jednocześnie wyeksponowano stanowisko, zgodnie z którym przedmioty te nie powinny być promowane jako ekwiwalentne względem siebie. Podtrzymywane w szkołach podstawowych i średnich przekonanie, że lekcje etyki są tylko dla uczniów niewierzących, utrwala mit, że etyka jest wrogiem religii.
Słowa kluczowe: edukacja, etyka, moralność, religijność, tożsamość
Bibliogafia
Bauman Zygmunt, Etyka ponowoczesna, tłum. Janina Bauman i Joanna Tokarska-Bakir, PWN, Warszawa 1996.
Bourke Vernon Joseph, Historia etyki, tłum. Aleksander Białek, Wydawnictwo Krupski i S-ka, Toruń 1994
Braidotti Rosi, Po człowieku, tłum. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
Czekaj Małgorzata, Doktryna wobec codzienności. Fenomenograficzne studium o wychowaniu religijnym w rodzinie, Wydawnictwo Nomos, Kraków 2015.
Czekaj Małgorzata, O mechanizmach kształtowania religijnej tożsamości współczesnego człowieka w: Różnice. Edukacja. Inkluzja, red. nauk. Alicja Komorowska-Zielony, Tomasz Szkudlarek, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2015, s. 181–189.
Czyżewski Marek, W kręgu społecznej pedagogii, „Societas/Communitas” nr 2(2013)16, ISNSUW, s. 43–73.
Dąbrowski Szymon, Edukacja religijna w Polsce – między tradycją a współczesnością w: Różnice. Edukacja. Inkluzja, red. nauk. Alicja Komorowska-Zielony, Tomasz Szkudlarek, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2015, s. 191–199.
Gadacz Tadeusz, Filozofia Boga w XX wieku. Od Lavelle’a do Tischnera, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.
Grom Bernhard, Psychologia religii, tłum. Henryk Machoń, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009.
Gutek Gerald Lee, Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, tłum. Anna Kacmajor, Agata Sulak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
Hartman Jan, Etyka! Poradnik dla grzeszników, Wydawnictwo AGORA, Warszawa 2015.
Hunter James Davison, Culture Wars. The Struggle to Define America, Basic Books, New York 1991.
Jakubiak Małgorzata B., Tadeusz Kotarbiński: filozof, nauczyciel, poeta, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
Jaroszyński Piotr, Etyka. Dramat życia moralnego w: Wprowadzenie do filozofii, Mieczysław Albert Krąpiec, Stanisław Kamiński, Zofia J. Zdybicka, Andrzej Maryniarczyk, Piotr Jaroszyński, Lublin 2003, Wydawnictwo KUL.
Kalka Krzysztof, Od rozumienia do postępowania (człowiek, filozofia, etyka), EWSH, Elbląg 2000
Koczanowicz Leszek, Lęk nowoczesny. Eseje o demokracji i jej adwersarzach, UNIVERSITAS, Kraków 2011.
Komunikat CBOS „Religijność a zasady moralne”, luty 2014, (oprac. Rafał Boguszewski). Zbigniew Nosowski, Czy Polska jest (jeszcze) krajem katolickim?, „Więź” nr 5(2003)535, TW, s. 39–53.
Kondrat Kazimierz, Bogactwo światopoglądów religijnych, Trans Humana, Białystok 1999; Kazimierz Kondrat, Filozofia analityczna wobec pluralizmu religijnego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2000.
Kotarbiński Tadeusz, Drogi dociekań własnych. Fragmenty filozoficzne, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1986; Tadeusz Kotarbiński, Dzieła wszystkie. Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1990.
Kotarbiński Tadeusz, Medytacja sentymentalna w: tenże, Pisma etyczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987, s. 399–404.
Kotarbiński Tadeusz, Przykład indywidualny kształtowania się postawy wolnomyślicielskiej w: Tadeusz Kotarbiński: Pisma etyczne, red. nauk. Paweł J. Smoczyński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Kotarbiński Tadeusz, Wybór pism: Myśli o działaniu, tom I, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1957.
Kotarbiński Tadeusz, Wybór pism: Myśli o myśleniu, tom II, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1958.
Kotarbiński Tadeusz, Żyć zacnie, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1989. Małgorzata Obrycka, Miejsce etyki niezależnej w procesie kształtowania religijnej tożsamości w: Wychowanie jednostki i wspólnoty do wartościowego życia, red. nauk. Anna Maria Kola, Piotr Kostyło, Hanna Solarczyk-Szwec, tom I, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016, s. 51–68.
Lanczkowski Günter , Wprowadzenie do religioznawstwa, tłum. Andrzej Bronk, Verbinum, Warszawa 1986.
Lazari-Pawłowska Iła, Etyka. Pisma wybrane, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1992.
Ładyga Zuzanna, Justyna Włodarczyk (red. nauk.), Po humanizmie. Od technokrytyki do animal studies, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2015.
Marton Ference, Phenomenography – A Research Approach to Investigating Different Understandings of Reality, „Journal of Thought” nr 21(1986), JT, s. 28–49.
Marton Ference, Phenomenography – Describing Conceptions of the World Around Us, „Instructional Science” nr 10(1981), SIP, s. 177–200.
Michalski Jarosław Tomasz, Edukacja i religia jako źródła rozwoju egzystencjalno-kognitywnego. Studium hermeneutyczno-krytyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004.
Milerski Bogusław, Współczesne koncepcje pedagogiki religijnej w: Elementy pedagogiki religijnej, red. nauk. Tenże, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 1998, s. 119–151.
Nierówności społeczne w trosce o otwarcia horyzontów edukacji, red. nauk. Katarzyna Błasińska, Sławomir Pasikowski, Grzegorz Piekarski, Justyna Ratkowska-Pasikowska, Fundacja Instytut Równowagi Społeczno-Ekonomicznej, Gdańsk 2015.
Obrycka Małgorzata, Etyczny intuicjonizm – dylematy etyki niezależnej w: Edukacja – Wartości – Kontrowersje, red. nauk. Szymon Dąbrowski i Małgorzata Obrycka, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk 2017.
Obrycka Małgorzata, Etyka niezależna Tadeusza Kotarbińskiego w świetle fenomenograficznych badań nad wychowaniem religijnym, „Universitas Gedanensis” nr 27(2015)50, PTFT, s. 57–76.
Obrycka Małgorzata, Rola etyki niezależnej w procesie kształtowania tożsamości moralnej, „Forum Oświatowe” nr 28(2016)2, DSW, PTP, s. 223–240.
Pasek Zbigniew, Problem definicji religii a nowe ruchy religijne. Uwagi na podstawie sytuacji współczesnej Polski, „Nomos – Kwartalnik Religioznawczy” nr 30(2000)31, IRUJ, s. 27–38.
Patalon Mirosław, Edukacja religijna w Polsce. Katecheza czy religioznawstwo?, „Problemy Wczesnej Edukacji” nr 2(2008)8, PTP.
Patalon Mirosław, Pedagogika ekumenizmu. Procesualność jako paradygmat interkonfesyjnej i interreligijnej hermeneutyki w ujęciu Johna B. Cobba, Jr., Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.
Patalon Mirosław, Pedagogika ekumenizmu. Procesualność jako paradygmat interkonfesyjnej i interreligijnej hermeneutyki w ujęciu Johna B. Cobba, Jr., Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.
Patalon Mirosław, Religia w: Dyskursywna konstrukcja podmiotu: przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury, Małgorzata Cackowska, Lucyna Kopciewicz, Mirosław Patalon, Piotr Stańczyk, Karolina Starego, Tomasz Szkudlarek, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012.
Pawluczuk Włodzimierz, Religioznawstwo wobec nowych wyzwań w: Religioznawstwo polskie w XXI wieku, red. nauk. Zbigniew Stachowski, Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, Tyczyn 2005.
Piwowarski Władysław, Socjologiczne teorie religii w: Socjologia religii. Antologia tekstów, red. nauk. tenże, Nomos, Kraków 2007, s. 25–130.
Rahner Karl, Herbert Vorgrimler, Mały Słownik Teologiczny, tłum. Tadeusz Mieszkowski, Paweł Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1996.
Rogowski Cyprian, Pedagogika religii. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 marca 2014 r., Dz. U. 2014 poz. 478.
Rubacha Krzysztof, Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, tom I, red. nauk. Zbigniew Kwieciński i Bogusław Śliwerski, PWN, Warszawa 2003, s. 21–33.
Schneewind Jerome B., The Invention of Autonomy. A History of Modern Moral Philosophy, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
Środa Magdalena, Etyka dla myślących. Podręcznik dla szkół gimnazjalnych, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2016.
Taylor Charles, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. Marcin Gruszczyński i inni, PWN, Warszawa 2001.
‘Tomasz Lis na żywo’, [online:] http://vod.pl/programy-tv/tomasz-lis-na-zywo/lcwd5z#, [dostęp: 5.10.2015].
Tiele Korneliusz Piotr, Zarys religioznawstwa i inne pisma, tłum. Tomasz Kupś, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.
Wasilewski Maciej, Pomiędzy jasną a ciemną stroną mocy. Ty wybierasz… Etyka. Podręcznik dla gimnazjum,Wydawnictwo REA, Łódź 2014.
Wysocka Ewa, Religijność a tolerancja. Obszary zależności, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2000. ; Etymologia ujawnia różnorodne warianty znaczeniowe, które można przypisać do terminu – religia.
Zirker Hans, Religion w: Lexikon für Theologie und Kirche, red. nauk. Walter Kasper, Konrad Baumgartner i in., Herder Verlag, Freiburg–Basel–Wien 2006, k. 1034–1036.