Uważność w szkole - kształcenie umysłu, serca i ciała

Marta Znaniecka
Pracownia Reedukacji Stresu Marta Znaniecka

numer: 1, rok: 2018

 

 

Mindfulness in schools – educating the heart, mind and body

Abstract

One may see the introduction of mindfulness practice to education as an exemplification of the J. H. Pestalozzi’s concept of holistic education. At the same time it may be viewed as an attempt to translate the category of heart into a more detailed language of educational practice. Interesting experiments are being conducted in many places around the world in contemporary schools. Incorporating contemplative practices such as mindfulness practice into curriculum, schools experiment with techniques that allow students to stay in silence, examine inner states, and observe the mind. The fact that contemplative pedagogy shows the way of translating hard-to-reach areas related to human spirituality (heart, love or compassion) into the language of educational practice seems to be quite new and contributing.

Key words: Contemplative education, mindfulness in schools, mindfulness in education, spirituality

---

Uważność w szkole - kształcenie umysłu, serca i ciała

Abstrakt

Wprowadzenie praktyki uważności do edukacji można postrzegać jako egzemplifikację koncepcji edukacji holistycznej J.H. Pestalozziego. Jednocześnie może być postrzegana jako próba przełożenia kategorii „serca” na bardziej szczegółowy język praktyki wychowawczej. We współczesnej szkole w wielu miejscach na świecie przeprowadzane są interesujące eksperymenty. Włączając praktyki kontemplacyjne, takie jak praktyka uważności do programu nauczania, szkoły eksperymentujące z technikami, które pozwalają uczniom pozostać w ciszy, badać stany wewnętrzne i obserwować umysł. Fakt, że pedagogika kontemplacyjna ukazuje sposób przełożenia trudno dostępnych obszarów związanych z duchowością człowieka (sercem, miłością czy współczuciem) na język praktyki wychowawczej wydaje się być czymś świeżym i nowym poznawczo.

Słowa kluczowe: edukacja kontemplacyjna, uważność w szkole, uważność w edukacji, duchowość

---

 

Bibliogafia

Znaniecka Marta, Kategoria duchowości i jej wybrane parafrazy w pedagogice, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.

Brühlmeier Arthur, Kształcenie człowieka. 27 kamyczków jednej mozaiki. Impulsy do kształtowania modelu edukacji zgodnie z zasadami sformułowanymi przez Johanna Heinricha Pastalozziego,  przeł. Magdalena Wojdak-Piętkowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2011.

Znaniecka Marta, Praktyki kontemplatywne w edukacji. Próba scalenia sfragmentowanego podmiotu, poznania i wspólnoty, w: Edukacja-wartości-kontrowersje, red. nauk. Szymon Dąbrowski, Małgorzata Obrycka, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2017.

Roth Harold, A Pedagogy for the New Field of Contemplative Studies, https://www.academia.edu/5770209/A_Pedagogy_for_the_New_Field_of_Contemplative_Studies, s. 3; [dostęp: 15.03.2018].

Palmer J. Palmer, Arthur Zajonc, M. Scribner, The Heart of Higher Education, A Call to Renewal, Jossey-Bass, San Francisco 2010.

Kabat-Zinn Jon, Życie piękna katastrofa. Mądrością ciała i umysłu możesz pokonać stres, choroby i ból, Czarna Owca, Warszawa, 2009.

Grossman Paul, Ludger Niemann, Stefan Schmidt, Harald Walach, Mindfulness-based stress reduction and health benefits. A meta-analysis, “Journal of Psychosomatic Research”, Elsevier, 57(1) 2004, s. 35–43.

Chiesa Alberto, Alessandro Serretti, Mindfulness-­based stress reduction for stress management in healthy people: a review and meta-­analysis, „The Journal of Alternative and Complementary Medicine“, Mary Ann Libert, Inc. Publishers, 15(5) 2009, s. 593–600.

Hoge Elisabeth A., Eric Bui, Luana Marques, Christina A. Metcalf, Laura K. Morris, Donald J. Robinaugh,  Naomi M. Simon, Randomized Controlled Trial of Mindfulness Meditation for Generalized Anxiety Disorder: Effects on Anxiety and Stress Reactivity, „The Journal of Clinical Psychiatry“, Physicians Postgraduate Press, 74(8) 2013, s. 786–792.

Khoury Basom, Manoj Sharma, Sarah E. Rush, Claude Fournier, A meta-analysis of mindfulness-based stress reduction (MBSR) interventions in healthy individuals, “Journal of Psychosomatic Research”, Elsevier, 78(6) 2015, s. 519–528.

Williams Mark G., John D. Teasdale, Zindel V. Segal, Judith Soulsby, Mindfulness-Based Cognitive Therapy Reduces Overgeneral Autobiographical Memory in Formerly Depressed Patients, „Journal of Abnormal Psychology”, American Psychological Association, t. 109, nr 1 (2000), s. 150–155.

Spis badań dotyczących oddziaływań praktyki uważności na dzieci i młodzież [online:] https://www.mindfulschools.org/about-mindfulness/research/#reference-9; [dostęp:17.03.2018].

James William, The Principles of Psychology, Henry Holt and Company, New York 1931.

Jankowski Tomasz, Paweł Holas, Metacognitive model of mindfulness, „Consciousness and Cognition“, Elsevier, 28 (2014), s. 64–80.

Siegel Daniel, Burza w mózgu nastolatka, Wydawnistwo MIND, Podkowa Leśna 2017.

Kabat-Zinn Jon, Heartfulness, wypowiedź dla Omega Institute for Holistic Studies, [online:] https://www.youtube.com/watch?v=6aaJtBKwK9U; [dostęp: 17.03.2018].

Davidson Richard J., Daniel Golemen,  Altered Traits: Science Reveals How Meditation Changes Your Mind, Brain, and Body, Avery Publishing Group 2017.

Britton Willoughby B., Nathaniel E. Lepp, Halsey F. Niles, Tomas Rocha, Nathan E. Fisher, Jonathan S. Gold, A randomized controlled pilot trial of classroom-based mindfulness meditation compared to an active control condition in sixth-grade children, „Journal of School Psychology”, Elsevier, nr 52 (2014).

Contemplative Studies Initiative, [online:] http://www.brown.edu/academics/contemplative-studies/; [dostęp: 9.02.2015].

Hölzel Britta K., Sara W. Lazar, Tim Gard, Zev Schuman-Olivier, David R. Vago, Ulrich Ott. How does mindfulness meditation work? Proposing mechanisms of action from a conceptual and neural perspective. „Perspectives on Psychological Science“, Association for Psychological Science, 6(6), 2011, s. 537–559.

Barbezat Daniel P., Mirabai Bush, Contemplative Practices in Higher Education, Jossey-Bass, 2014.

https://www.susankaisergreenland.com/inner-kids-program/ [dostęp: 17.03.2018].

https://www.mindfulschools.org [dostęp: 17.03.2018].

https://mindfulnessinschools.org [dostęp: 17.03.2018].

https://mindup.org/thehawnfoundation/ [dostęp: 17.03.2018].

https://www.elinesnel.com/en/eline-snel-3/ [dostęp: 17.03.2018].

---