„Odrzuty ewolucji”. Metafizyczne pytania „Strajku kobiet”

Józef Majewski ID
Uniwersytet Gdański

https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.01

 

numer: 1, rok: 2022

 

Helplessness. Metaphysical questions of ‘Women’s strike’

Abstract

The ‘Women’s strike’ of 2020 in Poland brings up the old questions concerning suffering, evil and God to theology and Christianity in a new way. It is in particular in the face of the world’s evolution assuming the necessity of suffering or ‘structural suffering’ (M. Heller) that it is difficult to defend the vision of almighty God. Perhaps we should follow the intuitions of Jewish mysticism (kabbalah) and assume that God is not almighty? Maybe we should agree with Etty Hillesum, a Jew murdered in Auschwitz, who wrote in her diary: ‘Dear God, […] one thing is becoming increasingly clear to me: that You cannot help us, that we must help You to help ourselves. And that is all we can manage these days and also all that really matters: that we safeguard that little piece of You, God, in ourselves’.

Key words: ‘Women’s Strike’, metaphysical questions, evolution, babies with lethal birth defects, suffering, Kabbalah, God

---

„Odrzuty ewolucji”. Metafizyczne pytania „Strajku kobiet”

Abstrakt

„Strajk kobiet” z 2020 roku w Polsce w nowy sposób stawia teologii i chrześcijaństwu stare pytania o cierpienie, zło i Boga. Szczególnie w obliczu ewolucji świata, która zakłada konieczność cierpienia czy „strukturalne cierpienie” (M. Heller), trudno dziś bronić wizji Boga wszechmogącego. Może trzeba pójść za intuicjami mistyki żydowskiej (kabała) i przyjąć, że Bóg nie jest wszechmogący? Może trzeba zgodzić się z Etty Hillesum, Żydówką zamordowaną w Auschwitz, która w swoim dzienniku napisała: „Boże […]. To jedno widzę coraz wyraźniej: Ty nie możesz nam pomóc, to my Ciebie musimy wesprzeć, dzięki czemu sami sobie przyjdziemy z pomocą. Jedyne, co możemy ocalić w tych czasach, to cząstkę Ciebie, która jest w nas”.

Słowa kluczowe: „Strajk kobiet”, pytania metafizyczne, ewolucja, dzieci z wadami letalnymi, cierpienie, Kabała, Bóg.

---

Bibliogafia

Ayala F. J., In William Paley’s Shadow: Darwin’s Explanation of Design, „Ludus Vitalis” 2004, vol. XII, nr 21, s. 53–66.

Ayala F. J., Intelligent Design: The Original Version, w: Intelligent Design and Religion as a Natural Phenomenon, red. J. S. Wilkins, t. 5, Routledge, London – New York 2010, s. 361–384.

Bauer Y., Przemyśleć Zagładę, tłum. J. Giebułtwowski, J. Surewicz, Warszawa 2016.

Bembenek K., O (nie)mocy Boga – głos Hansa Jonasa, „Filo-Sofjia” 2015, nr 3, s. 135–145.

Biblia gdańska, 1632, online: https://archive.org/details/1632ThePolishBibliaGdaska/page/n1/mode/2up (dostęp: 12.02.2022).

Dorst J., Kilka myśli o biologii w świetle wiary, w: Uczony i wiara. Wyznania ludzi nauki, red. J. Delumeau, Warszawa 1998, s. 34–44.

Dunn J. D., Introduction, w: Window of the Soul. The Kabbalah of Rabbi Isaac Luria (1534–1572). Selections from Chayyim Vital, przeł. N. Snyder, red. i wprowadzenie J. D. Dunn, przedmowa rabin E. Yattah, WeiserBooks, San Francisco 2008, s. 19–49.

Eckardt A. L., Eckardt A. R., The Holocaust and the Enigma of Uniqueness: A Philosophical Effort at Practical Clarification, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science” 1980, t. 450, s. 165–178.

Franciszek, Fundamentem naszej nadziei jest Bóg i Jego wierna miłość, online: https://kair.ekai.pl/depesza/535019/show?q=%C2%ABBogiem%20wytrwa%C5%82o%C5%9Bci%20i%20pociechy%C2%BB (dostęp: 12.02.2022).

Gaarlandt J. G., Przedmowa do pierwszego wydania holenderskiego, w: E. Hillesum, Przerwane życie: pamiętnik 1941–1943, tłum. I. Piotrowska, Wydawnictwo WAM, Kraków 2021, s. 5–11.

Habachi R., U źródeł człowieczeństwa, przeł. W. Sukiennicka, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1969.

Heller M., Sens życia i sens wszechświata, Copernicus Center Press, Kraków 2014.

Heller M., Stworzenie i początek wszechświata. Teologia – filozofia – kosmologia, Copernicus Center Press, Kraków 2013.

Hillesum E., Przerwane życie: pamiętnik 1941–1943, przeł. I. Piotrowska, Wydawnictwo WAM, Kraków 2021.

Is the Holocaust Unique? Perspectives nn Comparative Genocide, red. i wprowadzenie A. S. Rosenbaum, przedmowa I. W. Charny, Westview Press, Boulder 2009.

Jan Paweł II, Encyklika „Evangelium vitae”. Do wszystkich ludzi dobrej woli o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, online: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae.html (dostęp: 14.12.2021).

Jonas H., Idea Boga po Auschwitz. Żydowski głos, przeł. G. Sowinski, w: Idea Boga po Auschwitz, wstęp J. A. Kłoczowski, Wydawnictwo Znak, Kraków 2003, s. 31–46. Przedruk tego tekstu w: Teologia i filozofia żydowska wobec Holocaustu, red. P. Śpiewak, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2013, s. 379–393.

Jonas H., The Concept of God After Auschwitz, w: Out of the Whirlwind; a Reader of Holocaust Literature, red. A. H. Friedlander, Union of American Hebrew Congregations, New York 1968, s. 465–476.

Jonas H., The Concept of God After Auschwitz. A Jewish Voice, „The Journal of Religion” 1987, nr 1, s. 1–13.

Katechizm Kościoła katolickiego, Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 1994.

Kożuchowski J., Krytyka stanowiska Hansa Jonasa w kwestii wszechmocy Boga, „Filo-Sofija” 2015, nr 3, s. 147–158.

Krajewski S., O wyjątkowości Zagłady Żydów, „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka” 2018, nr 22, s. 38–45.

Król M., Byliśmy głupi, rozmowę przeprowadził G. Sroczyński, „Gazeta Wyborcza” z 7 lutego 2014 r., online: https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,15414610,bylismy-glupi.html (dostęp: 14.12.2021).

Król M., Pakuję walizkę, „Gazeta Wyborcza” z 20 lutego 2021 r., online: https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,15414610,bylismy-glupi.html (dostęp: 12.05.2022).

Król M., Pakuję walizkę, Iskry, Warszawa 2022.

Kudasiewicz J., Ipsissima verba Jesu, „Roczniki Teologiczne” 1996, z. 2, s. 224–241.

Kudasiewicz J., Problematyka metodologiczna teologii nauczania Jezusa, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1982, z. 1, s. 53–66.

Majewski J., Odrażający, brudni, źli..., w: A. Boniecki, J. Prusak, G. Ryś i in., Papież Franciszek. Sługa nowego świata, Kraków–Poznań 2013, s.129–137.

Majewski J., Wiara w trudnych czasach, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2019.

Majewski M., Biblia i nauka. Siedem refleksji inspirowanych myślą ks. Michała Hellera, „Collectanea Theologica” 2018, nr 1, s.91–139.

Ouaknin M.-A., Tajemnice kabały, przeł. K. i K. Pruscy, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2006.

Pabjan T., Idea samoograniczenia Boga jako argument teodycei, „Studia Redemptorystowskie” 2017, t. 15, s. 55–68.

Pismo Święte Starego. Nowego Testamentu, najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła, red. naukowa T. Brzegowy, A. Calacrai, J. Łach i in., Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2013.

Scholem G., Kabała i jej symbolika, tłum. R. Wojnakowski, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2014.

Scholem G., Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, tłum. I. Kania, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2007.

Scholem G., O mistycznej postaci bóstwa. Z badań nad podstawowymi pojęciami kabały, przeł. A. K. Haas, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010.

Surmiak W., Teologia czułości papieża Franciszka i jej dwudziestowieczne filozoficzno-teologiczne antecedensy, „Studia Nauk Teologicznych” 2020, t. 15, s. 79–98.

The Greek New Testament. Fifth Revised Edition, red. B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B. M Metzger, Deutsche Bibelgesellschaft – American Bible Society – United Bible Societies, Stuttgart 2014.

Uczony i wiara. Wyznania ludzi nauki, red. J. Delumeau, tłum. J. Grosfeld, Wydawnictwo Volumen, Warszawa 1998.

Window of the Soul. The Kabbalah of Rabbi Isaac Luria (1534–1572). Selections from Chayyim Vital, przeł. N. Snyder, red. i wprowadzenie J. D. Dunn, przedmowa rabin E. Yattah, WeiserBooks, San Francisco 2008.

---