Paul Tillich i religijny wymiar kultury

Krzysztof Mech ID

Uniwersytet Jagielloński

https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.08

 

numer: 1, rok: 2022

pdf

 

Paul Tillich and the Religious Dimension of Culture

Abstract

This publication is a review essay and refers to the Polish translation of Paul Tillich's book, Theology of Culture, published in 2020. The essay is an attempt to place this book of the German thinker in the broader context of his work. The author of the essay claims that Theology of Culture is a kind of summary of Tillich's thinking about the presence of religion in the contemporary secularized world. For the German theologian, religion is such a dimension of the human spirit that permeates all other dimensions; it manifests itself in all areas of human cultural activity. It is the source of every human cultural activity, it is at the root of every manifestation of the human spirit.

Key words: Paul Tillich, theology of culture, religion, ultimate concern, faith, unconditional, existential philosophy


Paul Tillich i religijny wymiar kultury

Abstrakt

Publikacja ma charakter eseju recenzyjnego i nawiązuje do wydanego w 2020 roku polskiego tłumaczenia książki Paula Tillicha zatytułowanej Teologia kultury. Esej jest próbą osadzenia dzieła niemieckiego myśliciela w szerszym kontekście jego twórczości. Autor eseju twierdzi, że Teologia kultury stanowi swoiste podsumowanie Tillichowskiego myślenia pytającego o obecność religii we współczesnym zlaicyzowanym świecie. Religia jest dla niemieckiego teologa takim wymiarem ludzkiego ducha, który przenika wszystkie inne wymiary; ujawnia się we wszystkich obszarach ludzkiej kulturowej aktywności. Jest ona źródłem każdej ludzkiej kulturowej aktywności, stoi u podstaw każdego przejawu ludzkiego ducha.

Słowa kluczowe: Paul Tillich, teologia kultury, religia, troska ostateczna, wiara, nieuwarunkowane, filozofia egzystencjalna


Bibliogafia

Derrida J., Wiara i wiedza, w: Religia, przekł. zbiorowy, Warszawa 1999. 

Pascal B., Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1983.

Tillich P., Dynamika wiary, tłum. A. Szostkiewicz, Poznań 1987.

Tillich P., A History of Christian Thought, New York 1972.

Tillich P., Męstwo bycia, tłum. H. Bednarek, Paris 1983.

Tillich P., Pytanie o Nieuwarunkowane, tłum. I. Zychowicz, Kraków 1994.

Tillich P., Teologia systematyczna, tłum. J. Marzęcki, t. 1 i 2, Kęty 2004, t. 3, Kęty 2005.

Tillich P., Teologia kultury, tłum. J. A. Prokopski, N. Łomanowa-Barańska, Kęty 2020.


Artykuły z numeru lato 2022 [nr 1(10)/2022]

Monika Humeniuk, Szymon Dąbrowski

Przekaz, translacja i zdrada – pytania o kształt chrześcijaństwa w Polsce

Monika Humeniuk, Szymon Dąbrowski
Przekaz, translacja i zdrada – pytania o kształt chrześcijaństwa w Polsce


Tekst jest wprowadzeniem i zachętą dla czytelnika do lektury dziesiątego numeru czasopisma „Karto-Teka Gdańska”. Redaktorzy wskazują na szeroki kontekst naukowego ulokowania artykułów, które oscylują przede wszystkim wokół aktualnych i palących pytań: O kształt chrześcijaństwa w Polsce. Wskazana zostaje tu matryca interpretacyjna, w postaci trzech strategii: przekazu, translacji oraz zdrady (za: Gershom Sholem), w których każdy z zamieszczonych artykułów, recenzji i polemik się mieści.

Czytaj więcej...

Józef Majewski

„Odrzuty ewolucji”. Metafizyczne pytania „Strajku kobiet”

Józef Majewski
„Odrzuty ewolucji”. Metafizyczne pytania „Strajku kobiet”


„Strajk kobiet” z 2020 roku w Polsce w nowy sposób stawia teologii i chrześcijaństwu stare pytania o cierpienie, zło i Boga. Szczególnie w obliczu ewolucji świata, która zakłada konieczność cierpienia czy „strukturalne cierpienie” (M. Heller), trudno dziś bronić wizji Boga wszechmogącego.

Czytaj więcej...

Justyna Melonowska

Ortodoksja katolicka i warunki jej rewizji w świetle krytycznej filozofii historii Henri-Irénée Marrou

Justyna Melonowska
Ortodoksja katolicka i warunki jej rewizji w świetle krytycznej filozofii historii Henri-Irénée Marrou


Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji filozofii historii rozwijanej przez Henri-Irénée Marrou (1904–1977), który warunkiem poznania w dziedzinie historycznej czynił przyjaźń z historycznym Innym. Nieprzyjaźń i resentyment są zaś, jego zdaniem, czynnikiem rozumienie uniemożliwiającym.

Czytaj więcej...

Monika Humeniuk

Chrześcijański Anarchizm Jacquesa Ellula i radykalna hermeneutyka Johna D. Caputo, czyli wołanie o herezję w pedagogice religii

Monika Humeniuk
Chrześcijański Anarchizm Jacquesa Ellula i radykalna hermeneutyka Johna D. Caputo, czyli wołanie o herezję w pedagogice religii


W artykule postawiono pytanie o warunki i możliwości wychodzenia poza ortodoksję w tradycyjnej pedagogice religii. Pytania te generują dwie osobne strategie heretyzowania, osłabiania (za Giannim Vattimo) pedagogiki religii.

Czytaj więcej...

Szymon Dąbrowski

Polska pedagogika religii w kierunku badań interreligijnych i interkulturowych (zarys problematyki)

Szymon Dąbrowski
Polska pedagogika religii w kierunku badań interreligijnych i interkulturowych (zarys problematyki)


Głównym celem tekstu jest wskazanie, na ile postulaty badań interreligijnych oraz interkulturowych mogą stać się inspiracją dla polskich badań pedagogicznoreligijnych. W pierwszej części artykułu zaprezentowano naukowe nurty polskiej pedagogiki religii, następnie, w oparciu o nie, wskazano możliwe aplikacje rozwiązań interreligijnych i interkulturowych dla teorii i praktyki edukacji religijnej.

Czytaj więcej...

Tomasz Olczyk

Ekologia w edukacji religijnej z perspektywy religioznawczej

Tomasz Olczyk
Ekologia w edukacji religijnej z perspektywy religioznawczej
 

Postępująca degradacja naturalnego środowiska, stanowiącego jedyne miejsce ludzkiej egzystencji, wymaga od nas podjęcia szeregu niezwłocznych działań w celu jego ochrony. Istotnym z tego punktu widzenia zagadnieniem jest kształtowanie odpowiednich postaw ludzi od najwcześniejszych lat życia.

Czytaj więcej...

Dariusz Barbaszyński

Koncepcja filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego

Dariusz Barbaszyński
Koncepcja filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego


W artykule przedstawiam najważniejsze składniki koncepcji filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego. Podkreślam, że metafilozoficzne poglądy twórcy Szkoły Lwowsko-Warszawskiej kształtowały się i modyfikowały w latach 1894–1930, czyli na wszystkich etapach jego działalności naukowej. Akcentuję również, że Twardowskiego koncepcja filozofii jest teorią złożoną z kilku aspektów.

Czytaj więcej...

Zbyszek Dymarski

Sztuka etyki jako sztuka mądrego życia w ujęciu Józefa Tischnera

Zbyszek Dymarski
Sztuka etyki jako sztuka mądrego życia w ujęciu Józefa Tischnera

W artykule przedstawiam pogląd Józefa Tischnera na temat znaczenia etyki w życiu człowieka. Filozof staje w opozycji do wszystkich tych poglądów, które traktują etykę jako zespół zaleceń (nakazów i zakazów). Według niego, takie podejście jest odmianą tresury, gdzie najważniejszy jest efekt końcowy i w dodatku narzucony z zewnątrz. Według Tischnera najważniejszy jest stosunek człowieka do własnej aktywności. Dlatego najpierw należy zapytać, kim jest człowiek oraz na czym polega jego dobro.

Czytaj więcej...

Krzysztof Mech

Paul Tillich i religijny wymiar kultury

Krzysztof Mech
Paul Tillich i religijny wymiar kultury

Publikacja ma charakter eseju recenzyjnego i nawiązuje do wydanego w 2020 roku polskiego tłumaczenia książki Paula Tillicha zatytułowanej Teologia kultury. Esej jest próbą osadzenia dzieła niemieckiego myśliciela w szerszym kontekście jego twórczości.

Czytaj więcej...

Hieronim Chojnacki

Krótka recenzja, czyli zachęta do poznawania intrygującego stylu myślenia

Hieronim Chojnacki
Krótka recenzja, czyli zachęta do poznawania intrygującego stylu myślenia


Jako jednostka, całkiem dosłownie jako jednostka, osobiście odnieść się, zwrócić się do Boga – to jest formuła bycia chrześcijaninem (NB 33:57, s. 365)

Czytaj więcej...

Weronika Piróg

Błogosławieni ci, którzy nawołują w pustkę… O poszukiwaniu (bez)sensu na kartach książki Janusza Bohdziewicza „Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia”

Weronika Piróg
Błogosławieni ci, którzy nawołują w pustkę… O poszukiwaniu (bez)sensu na kartach książki Janusza Bohdziewicza „Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia”

Czytaj więcej...